معيار انتخاب ماهي قزل آلاي رنگين كمان (Oncorhynchus mykiss) براي پرورش در قفس در درياي خزر

Criteria Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) selection for cage culture in the Caspian Sea

با وجود محدوديتهاي موجود در ذخاير طبيعي آبزيان در آبهاي جهان و برداشت بيش از حد از اين ذخاير به واسطه فعاليتهاي صيد و صيادي در طول دهه هاي گذشته، رويكرد به سمت آبزي پروري به شكل محسوسي افزايش يافته است. در اين ميان پيشرفتهاي حاصله در شناخت و كنترل بيولوژي تكثير و پرورش گونه هاي آبزيان و ابداع تكنولوژيهاي جديد و صنايع پشتيبان براي فعاليتهاي آبزي پروري زمينه گسترده اي را براي شكوفايي و توسعه صنعت آبزي پروري پديد آورده است. طبق آمار ارائه شده از سوي سازمان فائو در سال 2014، مجموعاً 580 گونه در سراسر جهان در صنعت آبزي پروري مورداستفاده قرار گرفته اند. آبزي پروري در طول ده سال گذشته با 5/8 درصد رشد ساليانه، در كنار سهم بيشتر پرورش در آبهاي داخلي (65 درصد)، شاهد توسعه فعاليتهاي مربوط به پرورش در قفس در مكانهاي واجد شرايط مناسب بوده است. در پاسخ به فشار فراوان نياز روزافزون جهان به محصولات آبزيان و همچنين تغييرات اقليمي رخ داده در دهه هاي اخير، توجهات به سمت آبزي پروري دريايي معطوف شده است به نحوي كه با مقدار 7/26 ميليون تن توليدات آبزي پروري دريايي در سال 2014، روندي صعودي را در سالهاي اخير نشان مي دهد. جوانب مختلفي درباره پرورش در قفس مطرح مي باشد كه انتخاب گونه پرورشي يكي از آنها مي باشد. تخمين زده مي شود در حال حاضر 40 خانواده مختلف از آبزيان در قفسها پرورش مي يابند كه تنها پنج خانواده از آنها (آزادماهيان، شانك ماهيان، گيش ماهيان، پنگوسي ها، سوف ماهي شكلان) 90 درصد و يك خانواده (آزادماهيان) به تنهايي 66 درصد از كل توليد را به خود اختصاص داده اند. از ميان 80 گونه اي كه در قفسها پرورش مي يابند، آزادماهي اطلس حدود نيمي و 4 گونه قزل آلاي رنگين كمان، گيش ژاپني، پنگوسي ها و آژادماهي هوكو تقريبا يك چهارم از كل توليدات قفسي دنيا را تشكيل مي دهند. ماهي قزل آلاي رنگين كمان در بازاهاي جهاني از نظر ارزش مالي و ميزان تقاضا داراي جايگاه خاصي است. از طرفي به يمن پيشرفتهاي صورت گرفته در دهه هاي اخير، دانش كافي براي كنترل مراحل تكثير و پرورش اين گونه وجود دارد كه دغدغه هاي مربوط به تامين بچه ماهي براي ذخيره سازي در قفس را برطرف مي سازد. هدف از اين كتابچه معرفي ماهي قزل آلا به عنوان گزينه پيشنهادي جهت پرورش در قفس در آبهاي كشورمان و ارائه مطالبي در ارتباط با ويژگيهاي زيستي، اكولوژيكي، جايگاه فعلي آن در آبزي پروري جهان مي باشد.