گياه انجير از ديدگاه قرآن كريم، دانش تجربي/علوم زيستي

*

بيان مسأله: گياهان در اسلام و قرآن كريم از جايگاهي ويژه برخوردارند و در آيات زيادي مورد بحث قرار گرفته اند، يكي از اين گياهان انجير است كه سوره مباركه التين و در آيه شريفه {وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ: سوگند به انجير و زيتون}آمده است. هدف پژوهش: گياه انجير از ديد قرآن، تفاسير و معاني مختلف مربوط به آن، ويژگي هاي گياه شناسي، پراكنش، خواص و موارد استفاده از آن. روش و چگونگي انجام پژوهش: مطالعه قرآن و منابع ديني در ارتباط با تفاسير مختلف گياه انجير و نيز مطالعه منابع تخصصي گياه‌شناسي و فيتوشيميايي بر روي اين گياه. يافته‌ها و نتيجه‌گيري: گياه انجير با نام علمي Ficus carica L. درختي است چند ساله از خانواده توت يا Moraceae. جنس انجير حدود 800 گونه در دنيا دارد. منشا اين گياه بين النهرين است و گونه بومي ايران نيست. اين گياه در تمام مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري جهان و تقريباً در تمام نقاط ايران به صورت كاشته شده پراكنش دارد. در ايران حدود چهل رقم از جمله: سبز، ازمير، سان پدرو، شاه انجير و.... وجود دارد كه بهترين و بيشترين آن متعلق به رقم سبز استهبان است. ارقام مختلف آن بر اساس صفات رويشي و زايشي همچون طول شاخه، تعداد و طول ميان گره در انتهاي دو سوم انتهاي شاخه و اندازه و شكل برگ و ميوه است. ايران يكي از بزرگ‌ترين توليدكنندگان انجير و فراورده‌هاي آن در جهان به شمار مي‌رود. اين گياه يك بار در قرآن در ابتداي سوره مباركه التين و در آيه شريفه {وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ: سوگند به انجير و زيتون}آمده است. هر چند از نظر برخي مفسرين به‌احتمال قوي منظور از التِّينِ انجير بوده ولي اين احتمال نيز وجود دارد كه منظور از آن كوهي در دمشق به نام التين و منظور از زيتون نيز كوهي در بيت المقدس باشد. اين گياه داراي مواد موثره، متابوليت‌هاي ثانويه، مواد معدني و املاح، آنتي اكسيدان‌ها، فلاونوييدها، آنتوسيانين‌ها، ويتامين‌ها (B, K)، قندها، ليگنين و ايزوفرم‌هاي مختلف Ficin است. تركيبات فوق در بخش‌هاي مختلف اين گياه حضور دارند كه مهم‌ترين قسمت آن ميوه و شيره گياه است. اين تركيبات انجير را در زمينه هاي مختلف همچون: خوراكي، درمان و داروسازي، صنايع‌دستي، دامداري، تحقيقات و .... كارآمد كرده است. در ايران پژوهش‌هايي در مورد انجير مانند: برسي اثر آنتي اكسيداني اين گياه بر كبد، استفاده از آن براي بهبود شيرين كننده هاي صنايع خوراكي و ... انجام گرفته است.