سنجش و ارزيابي شاخص هاي تاب آوري كالبدي در فرآيند برنامه ريزي شهري با نگرشي بر پدافند غيرعامل در بافت فرسوده قلعه آبكوه مشهد

-

بافت‌هاي مساله‌دار و ناكارآمد در كشورهاي توسعه‌يافته يكي از موضوعات كليدي در زمينه توسعه‌ي شهرهاست. در كلانشهر مشهد بالغ بر 37 درصد جمعيت، در سكونتگاه‌هاي آسيب‌پذير و مساله‌ار سكونت دارند. محله قلعه آبكوه به عنوان يكي از بافت‌هاي فرسوده‌ي فاقد ميراث شهري، با مساحتي بالغ بر 30 هكتار و جمعيت 8 هزار نفري در هسته مركزي شهر مشهد و در مجاورت محلات مرفه‌نشين قرار گرفته است درحالي كه به لحاظ كالبدي و اجتماعي، افتراق شديدي با بافت‌هاي اطراف دارد. از طرفي عدم پايداري و مقاوم‌سازي كالبدي بافت قلعه آبكوه ضرورت تفكر برنامه‌ريزي را در اين محله بيشتر كرده است. از گذشته عمده‌ترين دلايل شكل‌گيري اجتماعات انساني، كاهش خطرات و تهديدات بيروني و تبديل اين تهديدات به فرصت‌هايي براي ثبات جامعه شهري و رفاه حال شهروندان بوده است. كه هدف نهايي آن توسعه شهرهاي تاب‌آور مي‌باشد. رويكرد تاب‌آوري درصدد ايجاد شبكه‌اي پايدار از سيستم‌هاي كالبدي و جوامع انساني است كه از اين‌رو سنجش ميزان تاب‌آوري شهري با توجه به مولفه‌هاي كالبدي بايد قبل از مواجهه با مخاطرات تشخيص داده شده و ميزان تاب‌آوري جوامع شهري سنجيده شود. بدين منظور توجه به پدافند غيرعامل اولويت پيدا ميكند؛ پدافند غيرعامل با رويكردي آينده‌نگرانه درصدد انعطاف‌پذير نمودن جوامع شهري مي‌باشد. تحقيق پيش‌رو با رويكرد توصيفي- تحليلي به دنبال بررسي نقش پدافند غيرعامل در تاب‌آوري جوامع شهري از ديدگاه كالبدي است. نتايج تحليل يكپارچه سوات و ارزيابي با روش ماتريس حصول اهداف، حاكي از آن است كه محله قلعه آبكوه به عنوان يك بافت فرسوده شهري در دل كلانشهر مشهد، در بحث پدافندغيرعامل به خوبي عمل نكرده و در صورت بروز خطرات احتمالي، بشدت آسيب‌پذير خواهد بود. بنابراين ضروري است با بهره‌گيري از انسجام اجتماعي بالاي ساكنين اين محله، ‌برنامه‌ريزي كامل و جامعي در راستاي استفاده از پتانسيل‌ها و زيرساخت‌هاي شهري، بمنظور دست‌يابيِ محله قلعه ابكوه به يك محله تاب‌آور انجام گيرد.

-