عالم مثال و توجيه فلسفي صفات جسماني ملائكه از ديد فيض كاشاني

در آيات و روايات صفاتي براي فرشتگان مطرح شده كه متناسب با عالم جسماني و مادي است و متكلمان و اهل حديث همان ظاهر را مبنا قرار داده اند. در حالي كه اهل حكمت و فلسفه فرشتگان را مجرد از ماده و طبيعت مي دانند و لذا اين صفات با نوع اعتقاد حكما در تعارض بوده و توجيه آن همواره براي اهل فلسفه مشكل‌ساز بوده است. فيض كاشاني به پيروي از شيخ اشراق، با طرح عالم مثال و جهاني مابين عالم مادي و مجرد محض، به توجيه اين صفات مي پردازد و تصويري كامل و عقل پسند و با ظاهر آيات و روايات نيز معارض نباشد ارائه مي دهد. اما در تاريخ فلسفه ، عالم مثال همواره مخالفاني در ميان فلاسفه از جمله ميرداماد داشته است. اين مقاله با مقايسة كلام ميرداماد دربارة فرشتگان با آنچه معتقدين به عالم مثال گفته اند امتيازات تفسير روايات مبتني بر عالم مثال و برتري آن بر انتقادات ميرداماد را نشان مي دهد.