بازشناسي تناسبات طلايي در معماري عصر تيموري با تاكيد بر نگاره سائلي بر در مسجد ازكمال الدين بهزاد

در چگونگي آفرينش فضاهاي معماري و شهري در نگارگري ايراني عوامل متعددي تاثير داشته اند. تا پيش از حمله مغول يك شيوه معمول و پس از آن، كمتر به فضاهاي معماري به صورت دقيق توجه شد. اما در دوره تيموريان با نوآوري هاي استاد كمال الدين بهزاد و به خدمت گرفتن كليه اصول و مباني تصويري، فضاهاي معماري بيشتر مورد توجه قرار گرفتند. در نگارگري هاي استاد بهزاد، اصول خاصي بر صحنه پردازي فضا حاكم بود و عناصر معماري بر اساس اين ضوابط كه همان اصل نسبت طلايي است، جايگاه ويژه اي داشته است. براي ترسيم خطوط طلايي در نگارگري از قاون يك سوم كه خلاصه شده نسبت طلايي است تحت عنوان خطوط و نقاط طلايي استفاده مي كنيم تا جايگاه هر يك از عناصر به تصوير كشيده شده را مشخص كنيم.ترسيم خطوط بر اساس اصل نسبت طلايي نشان داد كه بهزاد بر اساس اين اصل، هريك از فضاهاي معماري را در نگاره خود جاي داده است. در نگاره سائلي بر در مسجد، استاد بهزاد با شبكه نهفته نسبت طلايي جايگاه هر كدام از عناصر معماري مسجد را در تركيب بندي به دقت تعيين كرده است و جايگاه هر يك از پيكره ها،تقسيم بندي فضاها، سطوح گوناگون معماري با تركيب هاي بديع براين اساس همراه بوده اند. خطوط نسبت طلايي در اين نگاره نشان دهنده فضاي زيرين گنبدخانه، ايوان مسجد، شبستان ستون دار مي باشد.پژوهش حاضر با روش توصيفي-تحليلي و با استناد به مطالعات كتابخانه اي صورت گرفته تا با بازشناسي اين تناسبات به رابطه بين معماري مسجد و فضاي معماري در نگارگري دوره تيموريان دست يافت.