طراحي و توليد تشبيه در آموزش فيزيك با استفاده از جنبه هاي مختلف ماهيت علم

Producing analogies for teaching physics by nature of science

مطالعات پيشين نشان داده اند كه ماهيت علم( تاريخ علم ، فلسفه ، روانشناسي و جامعه شناسي)، اثر عظيمي بر توليد و استفاده از تشبيه در آموزش علوم دارند. بسياري از نظريه هاي مهم فيزيكي بر پايه تشبيه ميان حوزه هاي مختلف توسط دانشمندان كشف و مطرح گرديده است. مي توان با دانستن ريشه-هاي تاريخي و نحوه ي پديد آمدن نظريه هاي علمي، تشبيه هايي نظير آن چه دانشمندان در دست يابي به علم دنبال كرده اند براي درك بهتر مفاهيم علمي توسط دانش آموزان طراحي كرد. با داشتن دانش كافي راجع به اين جنبه هاي علم ، معلمان مي توانند تشبيه هاي بهتري براي تدريس مفاهيمي كه قصد دارند آموزش دهند بسازند، ضمن اينكه كمترين مشكلات و اثرات منفي را به دنبال داشته باشند. تشبيه ها علاوه بر اثرات مطلوب فراوان داراي اثرات ناخواسته و منفي نيز مي باشند از جمله اينكه استفاده نادرست از آنها مي تواند باعث ايجاد كج فهمي و طرحواره نادرست در ذهن شاگردان گردد. براي اجتناب از اين مضرات ، معلمان بايد دانش كافي راجع به ماهيت علم داشته باشند به عنوان مثال درباره چگونگي شكل گيري مفاهيم اساسي موضوع تدريس اطلاعات تاريخي، فرهنگي و فلسفي كافي داشته باشند. در اين مقاله علاوه بر مرور كوتاه تاريخي به استفاده از تشبيه در توليد علم، پژوهشگر نمونه اي از كار عملي پژوهشي خود را مورد اشاره قرار داده است.