شناسايي روش‌هاي اصلاحي مناسب بر اساس برآورد اثر ژن و وراثت‌پذيري، براي بهبود پارامترهاي چسبندگي در برنج

به منظور برآورد اثرات ژني، برآورد وراثت‌پذيري، و شناسايي روش‌هاي مختلف اصلاحي جهت بهبود پارامترهاي چسبندگي در برنج، اين تحقيق طي سال‌هاي 95-1393 در مؤسسه تحقيقات برنج كشور واقع در رشت انجام گرفت. نتاج به‌دست‌آمده از طرح تلاقي كاروليناي شمالي به همراه والدين آن‌ها در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در مزرعه آزمايشي مؤسسه تحقيقات برنج كشور كشت شد. بررسي تجزيه ميانگين مربعات طرح كاروليناي شمالي براي صفت حداكثر چسبندگي نشان داد كه ميانگين مربعات اثر نرها و اثر متقابل معني‌دار بود. درحالي‌كه اثر ماده‌ها معني‌دار نبود. براي صفات فروريختگي، چسبندگي نهايي و پسروي چسبندگي، ميانگين مربعات اثر نرها، اثر ماده‌ها و اثر متقابل معني‌دار بود. بررسي پارامترهاي ژنتيكي نشان داد كه واريانس افزايشي و غالبيت در تمامي صفات مورد بررسي معني‌دار بود. بنابراين، اين صفات تحت تأثير آثار افزايشي و غير افزايشي قرار دارند. بررسي برآوردهاي وراثت‌پذيري عمومي و وراثت‌پذيري خصوصي نشان داد كه گرچه بروز صفت حداكثر چسبندگي بيشتر تحت تأثير آثار ژنتيكي است تا آثار محيطي، ولي آثار غالبيت در كنترل ژنتيكي اين صفت نقش عمده‌اي دارد. لذا استفاده از برنامه‌هاي اصلاحي مبتني بر تلاقي جهت بهبود اين صفت پيشنهاد مي‌شود. براي صفات فروريختگي، چسبندگي نهايي و پسروي چسبندگي، وراثت‌پذيري عمومي بالا و وراثت‌پذيري خصوصي متوسط رو به بالا برآورد شد. بنابراين، علاوه بر اين كه بروز اين صفات بيشتر تحت تأثير آثار ژنتيكي است تا آثار محيطي، آثار افزايشي در كنترل ژنتيكي اين صفات، نقش پر رنگي دارد. لذا استفاده از برنامه‌هاي اصلاحي مبتني بر انتخاب جهت بهبود اين صفات پيشنهاد مي‌شود.