عوامل مؤثّر در وقوع مخاطرۀ هيدروژئومورفولوژيكي فرونشست زمين (مطالعۀ موردي: شهرستان جوين)

يكي از مسائلي كه بشر را وادار به تحقيق و تفكّر دربارۀ محيط پيرامون خود كرده است؛ مخاطرات محيطي اعم از مخاطرات طبيعي و انساني اند يكي از اين مخاطرات طبيعي كه در دانش هيدروژئومورفولوژيك پديده اي نسبتاً نو وجديد است؛ فرونشيني است. فرونشست زمين بعنوان پديده اي مورفولوژيك، نوعي از تغيير شكل سطح زمين است كه با دگرشكلي عمودي يا حركت رو به پايين سطح زمين و همچنين نشست تدريجي يا دفعي مواد سطحي همراه است. در ايران ششصد دشت وجود دارد كه احتمال مي رود بيش از نيمي از آنها در معرض نشست باشند. شهرستان جوين (روستاي شمس آباد بخش پيراكوه و روستاي اسماعيل آباد) يكي از مناطقي است كه در آن مخاطرۀ فرونشست بوقوع پيوسته است. مهترين علل طبيعي فرونشست را حركات تكتونيكي زمين ساخت، فشردگي رسوبات آبخانه هاي تحت فشار، و انحلال سازندهاي آهكي و دولوميتي كارستي، و مهمترين علل انساني آن را اُفت سطح آب زيرزميني در اثر استخراج بي رويۀ آن و همچنين استخراج نفت، گاز و مواد معدني از قبيل زغال سنگ و نمك عنوان كرده اند. در شهرستان جوين نيز مهمترين علل طبيعي رويداد فرونشيني، فشردگي رسوبات آبخانه و نشست قنات هاي قديمي خشك شده؛ و مهمترين علّت انساني وقوع فرونشست زمين، برداشت بي رويۀ منابع آب زير زميني است.