بررسي نظريه سؤال- پاسخ بر پاية پارامترهاي سؤال

A question-answer theory based on question parameters

نظريه سؤال- پاسخ شامل خانواده ‌اي از مدل هاي رياضي است كه روابط تابعي بين متغيرهاي مشاهده پذير و سازه هاي صفات زيربنايي اين متغيرها را نمايش مي‌دهد كه بسياري از روان‌سنجان قرن معاصر به آن پرداخته‌اند. در منابع گوناگون چندين پيش فرض براي مدل‌هاي نظريه سؤال-پاسخ مطرح شده است كه در تمامي آن‌ها «تك بعدي بودن»و «استقلال موضعي» مهم‌ترين و اساسي ترين مفروضه‌ها معرفي شده‌اند. تك بعدي بودن به اين معنا است كه همة سوالات آزمون فقط يك حوزة توانايي يا دانش را اندازه بگيرد. مفروضة استقلال موضعي بيان مي كند كه پاسخ‌هاي آمودني‌ها به سؤالات آزمون از لحاظ آماري مستقل از يكديگرند اگر و فقط اگر سطح توانايي آزمودني به عنوان عامل اصلي به حساب آيد. اگر اين پيش فرض برقرار باشد عملكرد آزمودني نبايد تحت تأثير پاسخ هاي خوب يا بد او در ديگر سؤالات باشد. نظرية سؤال- پاسخ به جاي تأكيد بر نمرات كل آزمون, بر پاسخ هاي آزمودني ها به تك تك سوال هاي آزمون تكيه مي كند. در نظرية سؤال- پاسخ با استفاده از مدل‌هاي رياضي مي توان احتمال پاسخ درست به يك سؤال آزمون را به عنوان تابعي از توانايي آزمون شونده به حساب آورد و هم‌چنين برخي ويژگي هاي سؤال را پيش‌بيني كرد. ويژگي هايي كه براي سؤال ها يا ماده هاي آزمون بدست مي‌آيند به نوع مدل يا الگوي نظريه سؤال- پاسخ وابسته‌اند. مدل هاي نظريه سؤال-پاسخ مي‌توانند نمره‌هاي دو مقوله‌اي و چند مقوله‌اي را تحليل كنند بشكلي كه طبقه‌بندي نمره ها مي‌تواند منظم يا نامنظم باشند. هم‏اينك فعاليت‏هاي آزمون‏سازي و اندازه‏گيري در زمينه‏هاي مختلف-از پيشرفت‏ تحصيلي گرفته تا سنجش نگرش‏ها و...-در آمريكا و اروپا و براساس مدل‏هاي جديد (IRT) بررسي و ساخته مي‏شود. معلمان هرچند در محدودهء كلاس درس به‏ظاهر كم‏تر مي‏توانند از مدل‏هاي اندازه‏گيري بهره ببرند اما اطلاع از مباني نظري طراحي، اجرا و تجزيه و تحليل آزمون‏هاي پيشرفت تحصيلي و يافته‏هاي جديد، بينش و بصيرت بهتري در مورد يكي از وظايف مهم معلمان-يعني سنجش محصلان-در اختيار آن‏ها قرار مي‏دهد. در اين مقاله سعي مي‌شود بيشتر اين نظريه تشريح شود . كلمات كليدي: نظريه سؤال- پاسخ ، نظرية كلاسيك ،اندازه‌گيري خصيصه مكنون، منحني ويژگي سؤال،پارامترهاي سوال