بررسي حساسيت سوسك زيان آور غلات‌ Rhyzopertha dominica F.، ‌به تدخين اسانس آويشن كوهي

Evaluation of the susceptibility of lesser grain borer, Rhyzopertha dominica F., to the fumigation of Thymus kotschyanus essential oil

استفاده از سموم شيميايي در كنترل آفات اثرات جانبي متعددي از قبيل آلودگي محيط زيست و تهديد سلامتي انسان را در پي داشته است. از اين¬رو محققين در سال¬هاي اخير در جستجوي جايگزين¬هايي كم¬خطر و در عين حال تاثير¬گذار بوده¬اند. در تحقيق حاضر اسانس بخش¬هاي هوايي گياه آويشن كوهي از منطقه سردابه اردبيل استخراج و سميت تدخيني آن روي حشرات كامل سوسك زيان¬آور غلات به¬عنوان يكي از عوامل مخرب غلات انباري در زمان¬هاي در معرض قرارگيري 12، 24،‌ 36،‌ 48 و 60 ساعته بررسي شد. نتايج نشان داد كه غلظت¬هاي مختلف اسانس آويشن كوهي سيمت تدخيني قابل توجهي روي سوسك زيان¬آور غلات داشت. مقدار غلظت كشنده¬ي 50 درصد اسانس پس از زمان در معرض قرارگيري 12 ساعته (522/27-669/20) 673/23 ميكروليتر بر ليتر برآورد شد. تلفات حشره¬ي آفت با افزايش زمان به¬صورت معني¬داري افزايش پيدا كرد به¬طوري¬كه مقدار غلظت كشنده¬ي 50 درصد بعد از 60 ساعت به (168/23-983/10) 816/16 ميكرو ليتر بر ليتر كاهش يافت. در كل مرگ و مير حشره¬ي آفت به¬صورت مستقيمي تحت تاثير غلظت¬هاي مختلف اسانس و زمان¬هاي بررسي شده قرار داشت. با توجه به نتايج به¬دست از پژوهش حاضر، اسانس آويشن كوهي پتانسيل قابل توجهي در مديريت سوسك زيان¬آور غلات دارد.

Application of chemical pesticides for pest control caused several side-effects such as environmental contamination and human health threat. Researchers, therefore, have searched sound and low-toxic alternatives in the recent years. In the present study, the essential oil was extracted from aerial parts of Thymus kotschyanus from Sardabeh region of Ardabil, Iran and its fumigant toxicity was evaluated against the adults of Rhyzopertha dominica as one of the detrimental agents in stored grains after 12, 24, 36, 48 and 60 h. Results indicated that different concentrations of T. kotschyanus essential oil has considerable fumigant toxicity against R. dominica. The LC50 value was calculated as 23.673 (20.669–27.522) µl/l after 12 h exposure time. Mortality of insect pest was significantly increased with increasing of exposure time so that the LC50 value was decreased to 16.816 (10.983–23.168) µl/l after 60 h. In general, insect pest mortality was directly affected by essential oil concentrations and exposure times. According to the results of present study, the essential oil of T. kotschyanus has suitable potential for management of R. dominica.