نقوش هندسي كثرتي براي رسيدن به وحدت

يكي از ويژگي هاي هنرهاي اسلامي، وجود نقش هاي هندسي در عناصر تزييني طاقي ايراني چون مقرنس ها، يزدي بندي ها و گره چيني ها است. هندسة تزيين هاي اسلامي چيزي فراتر از هندسۀ اقليدسي است كه تنها به بررسي اشكال كلاسيك مي پردازد. نقش هاي هندسي بي نهايت گسترش پذير، نمادي از بعد باطني اسلام است و اين مفهوم صوفيانه «كثرت پايان ناپذير خلقت، فيض وجود است كه از احد صادر مي شود: كثرت در وحدت.» بنابراين هندسه در فضاسازي معماري اسلامي نقش به سزايي دارد و از آن جايي كه در معماري، فضا با سطوح تعريف مي شود و سطوح در اغلب موارد با تزيين هايي همراه است، ارتباطي دروني در معماري اسلامي بين هندسه و تزيين ها وجود دارد. استفاده از نقوش هندسي در مفهوم نمادين و فلسفي آن به منظور تأثيرگذاري رواني بر آدمي و تقويت حس وحدانيّت در فضاهاي مختلف چون مسجد به كار رفته است. شكل هاي پيچاپيچ هندسي با تكرار تناسبات وابسته به يك نقش، نوعي احساس نظم و هماهنگي آفريده و در اغلب موارد كمك زيادي به ايستائي بنا مي نمايند. براي معمار سنتي الگوهاي هندسي مانند صورت هاي وحدت در كثرت هستند. الگوهاي تكرارشونده نماد ايده لايتناهي و بي زماني هستند. زيبايي و هماهنگي اي كه در الگوهاي هندسي مشاهده مي شود يك نظم هندسي بالاتر و عميق تر، يعني قوانين كيهاني را منعكس مي كند. انسان روحاني در صدد كشف الگوهاي هندسي به عنوان وسيله درك و رسيدن به خدا است. و معمار شيعي با استفاده از اين نقوش علاوه بر مفهوم وحدت با تكيه بروجوح رمزآاود نقش ها به بيان مفاهيم اعتقادي خود پرداخته است. مفاهيمي آشكار كه خود را در لابلاي خطوطي هندسي پنهان كه نه هويدا كرده اند.