تاثير مزاج مكان بر تناسبات هندسي فضاها، در معماري ايراني (مورد پژوهي: خانه‌هاي تاريخي كاشان)

تناسبات هندسي در خانه‌هاي سنتي بر پايه پيمون بوده است كه عوامل متعددي بر آن تاثيرگذارند. يكي از آن‌ها اقليم مي‌باشد. اقليم در مقوله گستردهتري با عنوان مزاج مكان قابل بررسي است. كه بر تناسبات هندسي در خانه‌هاي سنتي تاثير گذار مي‌باشد. معماران سنتي براي برقراري تعادل مزاج مكان تدابيري ارائه داده‌اند. تا با اين امر بتوانند فضاهاي مصنوع را به سمت تعادل هدايت كنند. از طرفي توجه طراحان معمار به فاكتورهاي تاثيرگذار اقليم از موضوعات عصر حاضر مي‌باشد. كمبود منابع انرژي، تبعات سوء مصرف انرژي‌هاي فسيلي، گرمايش زمين، آلودگي‌ها و پيامدهايي مانند اين‌ها، چند دهه ايست كه توجه طراحان معمار را به اين سو جلب كرده است. پژوهش‌هاي بسياري به منظور فهم رابطه بين اقليم و تاثير آن در طراحي بنا انجام شده است. در اين نوشتار اقليم از منظري نو كه به زعم نگارندگان محدوده‌ي گسترده‌تري از اقليم را شامل مي‌شود، با عنوان مزاج مكان در رابطه با شكلدهي فضاها مورد پژوهش قرار گرفته است. از فاكتورهاي شكلدهي فضا در كالبد بنا به عامل تناسبات هندسي در اين نوشتار پرداخته شده است. شواهدي با مورد پژوهي در خانه‌هاي تاريخي كاشان در طي اين پژوهش مشاهده شده است و نشان مي‌دهد كه معماران گذشته ما به اقليم از طريق مزاج مكان و تاثير آن بر تناسبات هندسي فضاهاي بنا توجه داشتهاند. اين به نوبه خود مي‌تواند دست مايه‌اي براي طراحي معماري در حال حاضر ايجاد نمايد. ابن سينا شناخت هرچيزي را مشروط بر شناخت منشا آن مي‌داند. با نظر به اينكه امتزاج و طبايع از علوم پايه حكمت دانش قديم مي‌باشند، دانستن در اين زمينه به فهم بهتر مابقي علوم نظري كمك مي‌كند. در اين راستا شاخه‌اي از مزاج با عنوان مزاج مكان مورد بحث قرار مي‌گيرد كه يكي از عوامل تاثيرگذار بر آن اقليم مي‌باشد. سوال اصلي اين نوشتار بر اين مبنا مي‌باشد كه 1_آيا مابين اندازه‌هاي فضاهاي اقليمي و ويژگي‌هاي مزاج مكان ارتباطي برقرار است؟ 2_فضاهاي موثر در اقليم خانه‌هاي كاشان چه تناسبي با مساحت كل ساختمان دارد؟ 3_آيا امكان ارائه مدلي از تناسبات هندسي در بناهاي تاريخي قابل مشاهده است؟ و اگر بلي كاربرد آن در كدام قسمت از معماريست ؟ نوشتار پيش رو از طريق روش توصيفي_ تحليلي خانه‌ها را مورد بررسي و به صورت جداول و نمودارها مشخص كرده است و براي گروه‌بندي اين خانه‌ها از طريق روش آمار تحليلي با نرم افزار spss، خانه‌ها را در گروه مشخص قرار داده است.