پيامدهاي فرهنگي گسترش كمي آموزش عالي در ايران

اگرچه در سير تحول دانشگاه، كارويژه‌هاي آن همگي ريشه در تحولات اجتماعي دارد اما آن اندازه كه ارتباط دانشگاه و نهادهاي اقتصادي مهم به نظر مي‌رسد، ارتباط بين دانشگاه، بافت منطقه‌ايي و اجتماع محلي در بيش از يك دهه‌ي اخير كه سال‌هاي گسترش چشم‌گير نهادهاي آموزش عالي در ايران خوانده مي‌شود، مورد توجه قرار نگرفته است. اما شواهد حاكي از آن است كه ورود دانشگاه‌ها به بافت‌هاي متفاوت، دگرگوني‌هايي را در ابعاد مختلف به ويژه در بعد فرهنگي فراهم آورده كه نمي‌توان از كنار آن‌ها به سادگي عبور كرد. اين در حالي است كه در ميان پژوهش‌هايي كه به گسترش كمي آموزش عالي مربوط مي‌شوند، توجه به پيامدهاي فرهنگي از جمله حلقه‌هاي مفقوده‌ايي است كه به واكاوي و پي‌جويي قوي‌تر نياز دارد. از اين رو پژوهشگر با طراحي پژوهشي از نوع كيفي و در سپهر فلسفي تفسيرگرايي، با روش نظريه‌پردازي داده‌بنياد، با استفاده از ابزار مصاحبه‌ي بدون ساختار به دنبال پاسخ به اين سوال اساسي پژوهش بود كه «پيامدهاي فرهنگي ناشي از ورود آموزش عالي به بافت‌هاي منتخب طي سال تحصيلي 85-1384 و سال تحصيلي 94-1393 چه بوده است». در اين پژوهش 54 مشاركت‌كننده از سه گروه اعضاي هيات علمي، دانشجو و فعال اجتماعي از سه استان سيستان و بلوچستان، قم و گيلان حضور داشتند. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد به باور مشاركت‌كنندگان «تغيير در سطح سرمايه‌ي فرهنگي از طريق افزايش سطح سواد، آگاهي و ايجاد نيازهاي فرهنگي جديد»، «شكل دادن به فرهنگ شفافيت»، «پذيرش تنوع فرهنگي» و «تغيير بر تمايلات زاد و ولد» در كنار «ايجاد سرخودگي فرهنگي»، «سنت‌زدايي فرهنگي»، «بدبيني فرهنگي»، «تغيير دادن نيازهاي فرهنگي جامعه بدون ايجاد پاسخ براي آن» و «تغيير در سيك زندگي زنان و دختران» در دسته‌ي مهم‌ترين دگرگوني‌هاي فرهنگي در بافت‌هاي مورد مطالعه قرار مي‌گيرند.