تغييرات كاربري زمين در استان فارس؛ چالش زيست محيطي در پايداري

تغييرات كاربري زمين داراي پيامدهاي گسترده‌اي بر رشد اقتصادي، سطح درآمد، توزيع درآمد و همچنين بر منابع طبيعي مانند تنوع زيستي، اكوسيستم‌ها، آب و خاك است. تغييرات كاربري زمين همچنين منجر به ايجاد تغييراتي در شاخص‌هاي اقتصادي- اجتماعي مثل عملكرد كشاورزي، رفاه و سرمايه انساني مي‌شود. درك و فهم هر چه بهتر برهمكنش پيچيده چنين تغييراتي در طول زمان براي توانمندساختن سياستگذاران در تصميم گيري‌ها و سياست‌هاي متنوع لازم است تا در جهت طراحي و اجراي سياست‌هاي مداخله گرانه‌اي پيش روند كه سازگار با شرايط محلي هر منطقه بوده و بر سه دسته اهداف اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي توسعه پايدار روستايي به طور همزمان توجه شود. بنابراين، شناسايي و معرفي شيوه‌هاي جديد و پايدار كاربري زمين و حركت به سمت آن‌ها ضروري است. هدف اين پژوهش تعيين پايداري تغييرات كاربري زمين در شهرستان‌هاي شيراز و سروستان استان فارس است. در پژوهش حاضر با بهره گيري از فن پيمايش و روش نمونه گيري طبقه بندي تصادفي،60 روستا (257 كشاورز) از روستاهاي شهرستان هاي شيراز و سروستان انتخاب گرديده و با استفاده از پرسشنامه حاوي سؤالات باز و بسته، اطلاعات مورد نياز جمع‌آوري شد. طبق يافته‌هاي پژوهش، ميزان اراضي روستاهاي مورد مطالعه در طي زمان داراي روند صعودي بوده است. همچنين تفاوت ميانگين ميزان كل اراضي، سطوح زير كشت شتوي و صيفي، ميزان باغات و باغ شهرها بين روستاهاي با دو سيستم افزايشي و كاهشي كشاورزي، داراي تفاوت معناداري است. يافته‌هاي پژوهش مشخص نمود كه مديريت پايدار زمين در هر دو نوع سيستم كاربري كاهشي و افزايشي كشاورزي در حد پاييني است. مقايسه‌هاي بين پايدارترين و ناپايدارترين روستاها از نظر ميزان مديريت پايدار زمين نشان داد كه پايدارترين روستا از دسته روستاهاي با سيستم افزايشي كشاورزي و ناپايدارترين روستا نيز داراي سيستم كاهشي كشاورزي بود. در نهايت پيشنهاداتي كاربردي به منظور حركت به سمت مديريت پايدار زمين و كاربري هاي مطلوب و متناسب با شرايط مقتضي هر منطقه، ارائه شده است.