نقش آموزشي مسجد آدينۀ سيستان در سده‌هاي نخست اسلامي

با ورود اسلام به ايران و سير تدريجي اسلام‌پذيري ايرانيان، نخستين و مهم‌ترين مؤسسه‌اي كه در هر شهر و ديار تأسيس مي‌شد، مسجد بود. به‌تدريج با گسترده‌تر شدن جمعيت مسلمانان در شهرهاي بزرگ، مساجد جمعه ساخته شد. يكي از مساجد جمعۀ مشهور در سده‌هاي نخست اسلامي در ايران، مسجد آدينۀ سيستان بود. مساجد جمعه در قرون نخستين اسلامي، كاركردهاي متعدد سياسي، اجتماعي، فرهنگي، آموزشي و... داشتند. با توجه به متحول شدن مسائل آموزشي در سده‌هاي نخست ايرانِ اسلامي و تأثير آن بر پيشرفت‌هاي علمي اين دوره، نقش آموزشي مساجدِ اين دوره به‌عنوان مركزي براي تعليم و تعلم جاي بحث و بررسي دارد. ازآنجاكه مسجد آدينۀ سيستان از مشهورترين مساجد سده‌هاي نخست ايرانِ اسلامي بود، اين سؤال مطرح است كه اين مسجد دربارۀ مسائل آموزشي چه نقشي داشت و كاركرد آموزشي آن چه تأثيري بر پيشرفت‌هاي علمي آن دوره داشت؟ تاكنون دربارۀ مسائل سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي سيستان در سده‌هاي نخست اسلامي، تحقيقات شايان توجهي انجام گرفته است، ليكن دربارۀ نقش آموزشي مسجد آدينۀ سيستان پژوهشي صورت نگرفته است. ازاين‌رو، در نوشتار حاضر هدف تبيين نقش آموزشي مسجد آدينۀ سيستان و تأثير آن بر پيشرفت‌هاي علمي ايرانيان اين خطه است كه با استفاده از منابع كتابخانه‌اي به روش تاريخي با توصيف و تحليل داده‌ها انجام گرفته است.