پژوهشي بر روابط تجاري و تعاملات فرهنگي سيستان ايران و هند از دوران تاريخي تا پايان قرون اوليه اسلامي

سرزمين سيستان در طول حيات خويش همواره با سرزمين‌هاي همجوار خود ازجمله شبه‌قارۀ هند ازنظرِ تعاملات تجاري و تبادلات فرهنگي در ارتباط تنگاتنگي بوده است. در دوران پيش از اسلام بازرگانان سيستان از طريق جادۀ ادويه تبادلات تجاري انجام مي‌دادند و كالاهاي متعددي در سيستان مورد مبادله قرار مي‌گرفت؛ از اين نوع اجناس براي پرداخت ماليات به خليفه نيز سود برده مي‌شد. در دوران اسلامي، صفاريان كالاهايي چون مشك و عنبر، عود، پارچه‌هاي ابريشمي، ظروف طلا و نقره، اسبِ سواركاري و برده را به‌عنوان ماليات يا هديه با هنديان تبادل مي‌كردند. مشك و عنبر ازجملۀ كالاهايي بود كه هم از طريق اقيانوس هند و درياي عمان و خليج فارس و هم از طريق خشكي جابه‌جا مي‌شد و در مبادلات تجاري جايگاه والايي داشت. چنان‌كه گسترش زبان فارسي توسط بازرگانان و زرتشتيان مهاجر در اين نواحي صورت گرفته و به محدوده سند و هندوستان نيز كشيده شده است. هدف از اين پژوهش بررسي ارتباطات تجاري و فرهنگي سيستان با كشور هند در قرون اوليۀ اسلامي است كه با روش توصيفي-تحليلي صورت گرفته است. به گواهي تاريخ ناحيۀ سيستان از پيش از اسلام تا دورۀ اسلامي با كشورهاي همجوار خود روابط فرهنگي و اقتصادي داشته است كه اين ارتباطات از طريق دو راه خشكي و دريا انجام مي‌شده است. بيشترين تجارت و راه‌هاي بازرگاني ازسوي هند به‌سمت غرب و از طريق خشكي از سمت جنوب ناحيۀ سيستان در حوالي مكران صورت مي‌گرفته است كه باعث ساخت كاروان‌سراهاي تجارت‌خانه‌ها در اين منطقه شده است؛ در نتيجه بزرگ‌ترين مبادلات كالا و تجارت محصولات جنوب شرق آسيا و عمدتاً هند در محدودۀ سيستان، مكران،كرمان، يزد و فارس صورت مي‌گرفته است.