مطالعه ژنتيكي زمان رسيدگي و عملكرد ميوه طالبي تحت تأثير تنش شوري

اطلاع از ساختار و وراثت صفات مهم، ميزان تأثير عوامل محيطي و اثر متقابل ژنتيكي و محيطي در گياهان باغي و سبزيجات از جمله طالبي (Cucumis melo L.)، موجب تسهيل در گزينش نتاج مطلوب، تدوين روش‌هاي اصلاحي مناسب و در نهايت موفقيت در برنامه‌هاي اصلاحي خواهد شد. اين تحقيق با هدف مطالعه نحوه كنترل ژنتيكي و برآورد تركيب‌پذيري عملكرد و زمان رسيدگي ميوه طالبي متأثر از تنش شوري از طريق تجزيه نيمه داي‌آلل پايه‌ريزي گرديد. يازده والد طالبي ايراني بهمراه 55 هيبريد حاصل از تلاقي بين آن‌ها در دو شرايط عادي و تنش شوري (ECW=14 dS m-1) در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه صنعتي اصفهان مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه تنوع ژنتيكي بالايي بين والدين و هيبريدهاي مورد مطالعه براي عملكرد و زمان رسيدگي ميوه وجود داشته است. بعلاوه تنش شوري تأثير بسيار معني‌داري روي اين صفات داشت، بطوريكه باعث تسريع در رسيدگي ميوه‌ها شده و عملكرد را كاهش داد. نتايج مطالعه ژنتيكي نشان داد هر دو نوع عمل افزايشي و غالبيت ژن‌ها در كنترل اين صفات سهيم هستند. در محيط تنش سهم آثار افزايشي در كنترل زمان رسيدگي ميوه بيشتر بود، درحالي كه عملكرد ميوه در هر دو محيط تحت كنترل آثار غيرافزايشي ژن‌ها بود. تجزيه گرافيكي نشان داد كه عملكرد در محيط معمول با اثر فوق‌غالبيت ژن‌ها و روز تا رسيدگي در محيط تنش با غالبيت نسبي ژن‌ها كنترل مي‌شدند. وجود وراثت‌پذيري خصوصي نسبتاً بالا براي روز تا رسيدگي ميوه‌ها نشان داد روش‌هاي اصلاحي مبتني بر انتخاب مي‌تواند جهت بهبود اين صفت و رسيدن به ارقام زودرس‌تر بويژه در محيط تنش شوري بكار گرفته شود.