تحليل و مقايسه روايات امام رضا (ع) در دو تفسير قمي و عياشي

در اين مقاله احاديث امام رضا عليه السلام در دو كتاب تفسير قمي و عياشي دسته بندي و بررسي مي شوند. دسته ي اول به توضيح معناي آيه مي پردازد كه خود شامل «توضيح» معناي يك واژه، توضيح جمله يا عبارت و دلالت كل آيه است. موضوع دسته ي دوم، روايات «درباره »ي آيه يا سوره و نه توضيح آنها است كه اين بخش نيز شامل روايات فضائل سور، اختلافات قرائت و روايات سبب نزول آيه مي شوند. در دسته ي سوم، معصوم (ع) ضمن سخن، آيه اي از قرآن را به عنوان استشهاد و گواه سخن خود مي آورد كه اين روايات را مي توان روايات ملحق شده به روايات تفسيري دانست. در بخش توضيح معناي واژه، تفسير قمي 3 روايت و تفسير عياشي، 16 روايت داشتند. براي توضيح جمله يا عبارت، در تفسير قمي 8 و در تفسير عياشي 32 روايت و در بخش دلالت كل آيه، در تفسير قمي 11 و در تفسير عياشي 5 روايت يافت شد. روايات فضائل سور نيز شامل يك و دو مورد در تفسير قمي و عياشي بود؛ روايتي از امام درباره اختلاف قرائت و سبب نزول مشاهده نشد. احاديث تفسيري ملحق شده نيز در كتاب قمي 5، و در كتاب عياشي 16 روايت است. احاديث مشابه نيز اندك بودند كه در كنار يكديگر كامل مي-شوند.