خرافه‌ستيزي در سيره‌ي امام علي‌بن‌موسي‌الرضا عليه السلام

خرافات، همزاد ناميمون بشر است كه منشأ اثرات زيانبار در عرصه حيات معنوي و مادي انسان بوده است. لذا سرلوحه آموزه‌هاي اديان الهي، به ويژه اسلام، مبارزه با خرافات است. بر اين اساس بخشي از آموزه‌هاي رضوي، تداوم تلاش پيامبر اسلام و ائمه معصومين در مبارزه با خرافات و ابطال آنها بود. اين نوشتار در پي بررسي خرافه‌ستيزي در سيره‌ي امام علي‌بن‌موسي‌الرضا است. بنياد فرضيه‌ي پژوهش آن است كه مبارزه امام هشتم با خرافات، از طريق تبيين معارف اسلام ناب محمدي و بسط علم و فرهنگ در جامعه بوده است. اين نوشتار، در آغاز از واژه‌شناسي خرافات و پيشينه خرافه‌ستيزي در قرآن كريم و سنت پيامبر و ائمه معصومين سخن گفته و پس از انقسام انگاره «خرافات» در هفت حوزه كلان تاريخي، اعتقادي و مذهبي، علمي، اجتماعي و سياسي، فرهنگي و تربيتي، عرفاني، ادبي، انديشه و مشي امام علي‌بن‌موسي‌الرضا را در مبارزه با انواع خرافات، مورد مطالعه و بررسي قرار داده است. روش اين پژوهش، تاريخي تحليلي و جمع‌آوري اطلاعات، كتابخانه‌اي است. يافته‌هاي پژوهش حكايت از آن دارد كه امام رضا با دو رويكرد ايجابي و سلبي با خرافه‌گرايان برخورد مي‌نمود. در برخورد با جاهلان و فريب‌خوردگان، رويكرد آن حضرت ، روشنگري و هدايت مخاطب از طريق مكاتبات، مناظرات، مراودات و بصيرت‌افزايي نسبت به مسلمانان بخصوص شيعيان بود. اما در مقابله با معاندان و فريب‌كاران، امام به روش‌هاي علمي و عملي، به رسوا كردن كساني مي‌پرداخت كه از رونق بازار خرافه، سود مي‌بردند؛ تا آنجا كه آن حضرت دستور طرد، لعن و تحريم گروهي از مروجان خرافات را صادر نمود.