برآيند شيوه گفتمان امام رضا(ع) در توسعه علم و تمدن اسلامي در ايران

برچيده شدن محدوديت‌هاي علم‌آموزي و كسب دانش براي عموم مردم ايران پس از اسلام زمينه رشد و شكوفايي دانش را براي آنان فراهم نمود. در مورد علوم و دانش‌هاي اسلامي معمولاً دسترسي به منابع اصيل و غني اسلامي به خصوص از جانب اهل بيت (ع) براي مردم ايران با توجه به مشكلات و موانع موجود امري دشوار بود. پس از جريان نهضت ترجمه و راه‌يابي افكار و انديشه‌هاي غيراسلامي به ميان مسلمانان، تهديدهاي جديد افكار اسلامي را فرا گرفت. در اين شرايط و اوضاع حساس و سرنوشت‌ساز امام رضا (ع) توسط مأمون خليفه عباسي به پايتختش مرو در سرزمين ايران فراخوانده شد. اقامت آن حضرت در ايران تنها دو سال به طول انجاميد. در اين مدت، ايشان با وجود محدوديت‌هاي فراوان به شيوه‌هاي مختلف از حداقل فرصت‌هاي ممكن بيشترين استفاده را در نشر فرهنگ و دانش اسلامي برد. اين پژوهش، از نوع پژوهش تاريخي و روش انجام آن براساس روش توصيفي و تحليلي است. مسأله اساسي پژوهش چگونگي برخورد فكري امام با افكار و انديشه‌هاي انحرافي موجود (اعم از غيراسلامي و ميان مسلمانان) و فراهم نمودن مبناي فرهنگ و انديشه ناب اسلامي بود. نتايج اين پژوهش بيانگر آن است كه آن حضرت با حسن خلق، متانت و تدبير با عموم مردم و خواص به اشكال گوناگون از جمله پاسخگويي به پرسش‌ها و يا مناظره ارتباط برقرار نمود. تسلط به زبان‌هاي مختلف موجود و آشنايي كامل با متون غيراسلامي و افكار انحرافي ميان برخي مسلمانان و شيعيان توسط آن حضرت و ارائه براهين و استدلال‌هاي قابل فهم براي طرف مقابل، مبنايي كارآمد را براي گسترش فرهنگ و دانش اسلامي و طرد انديشه‌هاي انحرافي فراهم نمود.