تحليلي بر جايگاه امام رضا(ع) در مشروعيت‌سازي ايلخانان و تيموريان

مشروعيت‌سازي براي حكومت مأمون به واسطۀ امام رضا (ع)، يكي از مهمترين دلايل تحميل ولايت عهدي و اسكان اجباري حضرت در خراسان بود. اين امر پس از شهادت امام به دست مأمون نيز، توسط خاندان‌هاي حكومت‌گر بر ايران و در ارتباط با بزرگداشت مقام امام هشتم شيعيان و بارگاه ايشان؛ مورد توجه قرار گرفت. از اين رو پژوهش حاضر با هدف باز‌شناسي اقدامات مشروعيت‌ساز حكومت‌هاي مغول‌تبار ايلخاني و تيموري، به مطالعۀ روش‌هاي به كار گرفته شدۀ حاكمان در اين راه پرداخته است. در همين راستا جستار پيش رو به شيوۀ تحليل تاريخي و با استناد بر مطالعات ميداني و كتابخانه‌اي در پي پاسخ به پرسش‌هايي چون: ابزارهاي حاكمان ايلخاني و تيموري در مشروعيت‌سازي به واسطۀ امام رضا (ع) و ارتباط اتخاذ اين سياست با رخدادهاي سياسي و اجتماعي اين دوران است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از اين است كه روند مشروعيت‌سازي، با شهادت حضرت به گونه‌هاي مختلف به واسطۀ ديگر حكومت‌هاي غير ايراني نيز پيگيري شده است. به اين ترتيب كه با توجه به اعتبار امام معصوم نزد ايرانيان مسلمان و در پي احساس نياز به سياست مذهبي كار آمد در برابر رقباي خارجي مسلمان؛ روند مشروعيت‌سازي به‌واسطۀ اقداماتي چون: وقف، مرمت و ساخت بنا در بارگاه حضرت، زيارت و به جا آوردن آداب زيارتي، ابراز مودت به حضرت و فراهم آوردن شرايط مناسب براي زائران؛ تداوم يافته بود.