بررسي تغييرات تراز آب درياي خزر و تاثير آن در مطالعات ساحلي و حريم و حدود دريايي با استفاده از داده هاي شبكه پايش دائمي تراز آب سازمان نقشه برداري كشور

نقش درياها و سواحل در رشد اقتصادي كشورهاي ساحلي امروزه بر كسي پوشيده نيست بطوريكه كشورهاي ساحلي عمدتا از سطح رفاه و توسعه اقتصادي بالاتري نسبت به كشورهاي ديگر برخوردارند. كشور ايران با دارا بودن خطوط ساحلي طولاني در شمال و جنوب كشور از اين موهبت برخوردار بوده و بارها به استفاده بيشتر از سواحل تاكيد شده است. اين درحالي است كه همواره به استفاده ناكافي از اين موهبت الهي اشاره شده است. استفاده از درياها به مانند استفاده از خشكي ها نيازمند شناخت بوده و جمع آوري اطلاعات هندسي و فيزيكي اولين قدم در اين راستاست. سازمان نقشه برداري كشور همواره در طول حيات خود در راستاي جمع آوري و نمايش داده هاي لازم به منظور شناخت سرزمين و همچنين درياهاي اطراف گام برداشته و حاصل آن تهيه نقشه هاي بي شمار زميني و صدها نقشه دريايي است. يك از پارامترهاي مهم در تهيه نقشه ها (چارتها) ي دريايي، مبحث تراز درياست. چرا كه عمق دريا بر روي چارتهاي دريايي نسبت به چارت ديتوم درج ميگردد كه مي بايست با توجه به داده هاي تراز دريا محاسبه گردد. همچنين تعيين ديتوم ارتفاعي نيازمند مشاهدات بلندمدت تراز آب دريا مي باشد. تغييرات تراز دريا در سواحل جنوب و شمال كشور داراي رفتار متفاوتي است بطوريكه اين تغييرات در سواحل جنوبي بيشتر به صورت هارمونيك و با منشا نجومي بوده و در سواحل شمال كشور به دليل بسته بودن درياي خزر متاثر از تغييرات پريوديك و غير پريوديك آب و هوايي و همچنين مداخلات انساني است. تراز درياي خزر در دهه گذشته دچار كاهش شده است كه اين كاهش نيازمند بررسي جدي تري دلايل و تاثيرات آن است. داده هاي شبكه تراز سنجي سازمان نقشه برداري كشور نشان ميدهد كه تراز اين دريا در يك دهه گذشته نزديك به يك متر كاهش يافته كه اين كاهش معادل كاهش آب به ميزان بيش از سيصد كيلومتر مكعب است. مقايسه تراز آب در كشور ايران در مقايسه با ديگر كشورهاي حوزه خزر نشان ميدهد كه ناسازگاريهايي بين داده ها وجود دارد كه عمدتا ناشي از اختلاف سيستمهاي ارتفاعي است كه اين اختلاف هم اينك و با معرفي سيستم ارتفاعي جديد ارتومتريك تا حد زيادي مرتفع گرديده است. در اين مقاله ضمن بررسي تغييرات تراز آب درياي خزر، ناسازگاريهاي موجود و نقش تراز آب و مطالعه آن در مسائل زيست محيطي و حريم و حدود دريايي دريايي مورد بررسي قرار ميگيرد.