آيا شبه سونامي بندر دير قابل پيش بيني بود؟ (استفاده از شبكه پايش تراز آب سازمان نقشه برداري كشور به منظور پيش بيني سونامي)

طغيان آب دريا بصورت شبه سونامي در صبح 29 اسفند 1395 در سواحل استان بوشهر بوقوع پيوست. ارتفاع امواج دريا به حدي بود كه از آن به سونامي تعبير گرديد. با اينهمه، عمق كم خليج فارس و عدم ثبت زمين لرزه در زمان وقوع نشان از آن داشت كه اين پديده يك سونامي نبوده و بايد با عوامل ديگر مرتبط باشد. بررسي هاي بيشتر در اين زمينه اين طغيان را با تغييرات آب و هوايي مرتبط دانسته است. بنابراين، درواقع ما با يك سونامي آب و هوايي روبرو بوده ايم كه بر اثر وزش شديد باد و تغيير ناگهاني و شديد فشار هوا در دريا ايجاد شده و امواج آن مشابه امواج سونامي به سمت ساحل حركت مي نمايند. بيشترين شدت طغيان آب در بندر دير گزارش شد بطوريكه آب دريا به داخل شهر راه يافته و خسارات فراواني را به منازل مسكوني، تاسيسات ساحلي و شناورها وارد نموده و متاسفانه موجب كشته و مصدوم شدن شماري از هموطنان گرديد. در اين مقاله، تغييرات تراز آب دريا در منطقه مورد نظر، قبل و بعد از حادثه مورد بررسي قرار ميگيرد. اين بررسي ها با استفاده از داده هاي ايستگاههاي پايش تراز آب دريا (تايدگيج) متعلق به سازمان نقشه برداري كشور انجام گرديده است كه در سواحل شمال و جنوب كشور بطور پيوسته به جمع آوري داده هاي تراز آب ميپردازند. اين داده هاي عمدتا به منظور مدلسازي تغييرات تراز آب يا جزرومد و پيش بيني آن به منظور استفاده در عملياتهاي هيدروگرافي، چارتهاي دريايي، دريانوردي و امور مهندسي بندر مورد استفاده قرار ميگيرند. بررسي هاي انجام شده بر روي داده هاي اين ايستگاهها نشان دهنده تغييرات معني دار تراز آب دريا از ساعتها قبل از زمان اصلي طغيان آب مي باشد كه ميتوانست به منظور ارائه هشدارهاي لازم مورد استفاده قرار گيرد. استفاده برخط (آني) از داده هاي اين شبكه كه هم اينك مقدور شده است ميتواند به صورت ايستگاههاي هشدار سونامي و شبه سونامي مورد استفاده قرار گرفته و ضمن مديريت و پيشگيري بحران از خسارتهاي احتمالي در آينده بكاهد. بنابراين، هم اينك توانايي ثبت و توليد هشدارهاي لازم در اين زمينه بوجود آمده است ولي مكانيزم مشخصي براي اطلاع رساني اين هشدارها به ساحل نشينان در حال حاضر وجود ندارد!