نقش بارش و عوامل اقليمي در تامين منابع آب استان گيلان

چكيده بنا به گزارش اخير سازمان خواربار و كشاورزي جهاني (فائو) پيرامون دورنماي بحران آب در جهان ، روند فزاينده مصرف آب با رشدي دو برابر بيش از افزايش جمعيت كماكان تداوم مي يابد و كاهش زيانبار منابع آب را تسريع خواهد كرد . بر اساس شواهد موجود ، بهره برداري بي رويه و غير اصولي از منابع آب و عدم سرمايه گذاري ، توان مالي و جلب مشاركت بهره برداران از عوامل عمده در بروز بحران كنوني محسوب مي شود. بدون وجود آب ، خاك نمي تواند ارزش وجودي خود را ظاهر سازد و گياهي وجود نخواهد داشت. بدون وجود خاك غني ، آب تأثيري جز خرابي و بروز سيلاب در طبيعت بر جاي نمي گذارد . بدون وجود پوشش گياهي ، نه تنها از آب و خاك بهره اي حاصل نمي شود بلكه بر ا ثر وقوع بارندگ ي و جار ي شدن سيلاب ، فرسايش خاك تخريبهاي جبران ناپذ يري را بدنبال خواهد داشت . بعبارت د يگر وقوع بارندگي به تنهائي باعث افزايش سطح آبهاي زيرزميني و گسترش چشمه ها وآبها ي سطحي و تغذيه و تأمين آبهاي زيرزميني نمي شود، بلكه بارندگي و نزولاتي مؤثر و مفيد است كه در منطقه اي با پوشش گياهي مطلوب و خاك مناسب نازل شود . استان گيلان ازنظر تقسيم‌بندي حوضه‌هاي آبريز اصلي كشور در حوضه آبريز سفيدرود بزرگ، تالش و تالاب ‌انزلي و لاهيجان قرار گرفته است. چهار محدوده مطالعاتي تالش، فومنات، آستانه– كوچصفهان و لاهيجان، چابكسر با وسعت كلي 5/13162 كيلومترمربع قسمت اعظم پهنه استان گيلان را در برمي‌گيرد. استان گيلان با متوسط بارش سالانه حدود 1100 ميلي‌متر، از پتانسيل آبي قابل‌توجهي (حدود 7 ميليارد مترمكعب) برخوردار است و اين در حالي است كه افزايش جمعيت، ارتقاء سطح زندگي و به‌موازات آن توسعه شهري، صنعتي و كشاورزي روزبه‌روز نياز به مصرف آب استان را افزايش مي‌دهد.بر اساس آخرين آمار و اطلاعات گردآوري‌شده، حجم كل مصارف آب ساليانه در سطح استان گيلان حدود 07/3 ميليارد مترمكعب مي‌باشد كه حدود 74/2 ميليارد مترمكعب آن (89 درصد) از منابع آب‌هاي سطحي و حدود 332 ميليون مترمكعب (11 درصد) از منابع آب‌هاي زيرزميني تأمين مي‌گردد. بر اين اساس، حدود 4/87 درصد از اين منابع (حدود 68/2 ميليارد مترمكعب) در بخش كشاورزي، 1/9 درصد (حدود 281 ميليون مترمكعب) جهت مصرف شرب و بهداشت و حدود 5/3 درصد باقي-مانده نيز در بخش صنعت مورد مصرف قرار مي‌‌گيرد. متوسط بارندگي سالانه در سطح استان گيلان، حدود 1100 ميلي‌متر و معادل 9/14 ميليارد مترمكعب بوده كه از اين مقدار، حدود 9/7 ميليارد مترمكعب (53 درصد) به‌صورت تبخير و تعرق از دسترس خارج مي‌شود؛ بنابراين، حجم آب‌هاي تجديدشونده استان از منابع داخلي، حدود 7 ميليارد مترمكعب و با احتساب 1/2 ميليارد مترمكعب آب‌هاي ورودي به استان از طريق رودخانه سفيدرود، حدود 1/9 ميليارد مترمكعب، برآورد گرديده كه معادل 7 درصد كل آب‌هاي تجديدشونده كشور مي‌باشد.در اين مقاله اهميت بارش ونقش ان در استحصال آب وتامين براي جلگه استان مورد بحث وراه كار براي استفاده بهينه را مطرح ميسازد .