عوامل مؤثر در تعيين نقاط مستعد احداث آب انبار به‌منظور تأمين آب شرب دام (مطالعه موردي: غرب سيستان)

آب نياز اصلي حيات و باعث انجام فعاليت انسان در زمينه‌هاي متعدد كشاورزي، صنعتي مي‌شود، بطوريكه براي توليد تمام نيازهاي انسان از آب استفاده مي‌شود. چنين دامنه كاربردي، گوياي اهميت بالاي اين ماده حياتي مي‌باشد. اهميت آب در نواحي خشك و بياباني دو چندان است. از آنجايي‌كه بخش عمده‌اي از كشور ايران را نواحي خشك تشكيل مي‌دهد كه عمدتا با چالش كم آبي مواجه هستند، بايد راهكار مناسبي براي ذخيره و بهره‌برداري از آن در مواقع ضروري ارائه شود. يكي از روش-هاي تأمين آب مورد نياز در مناطق خشك و كم باران استفاده از سطوح عايق آبگير باران است. در سيستان نيز اين سازه‌ها از گذشته براي تامين نياز آبي استفاده مي‌شده است. هدف از اجراي اين پژوهش بررسي عوامل موثر در احداث آب انبار براي تأمين آب شرب مورد نياز دام‌هاي مناطق كم آب مي‌باشد. براي اجراي اين پژوهش وضعيت و عملكرد آب انباري‌هائي‌كه در گذشته با استفاده از دانش بومي و همچنين در سال‌هاي اخير توسط برخي از سازمان‌هاي دولتي ساخته شده بود، مورد بررسي قرار گرفت و نقاط ضعف و قوت هر يك مشخص و سپس بر اساس اين يافته‌ها عوامل مؤثر در تعيين نقاط مستعد احداث آب انبار به‌منظور تأمين آب شرب دام ارائه شد. بررسي عملكرد سازه‌هاي سنتي نشان داد كه مراحل جايابي، ساخت و بهره‌برداري از آن بنحو مطلوبي انجام گرفته است. بطوريكه عليرغم كمبود بارندگي در منطقه، با اقداماتي كه در سطوح آبگير بالا دست آنها صورت گرفته است، پتانسيل بالايي به‌منظور ايجاد رواناب در آن ايجاد گرديده است. از اين روي عمدتا تا ايام طولاني اين سازه‌ها بسته به ميزان بارندگي و مقدار بهره‌برداري از آنها كارايي دارند. بررسي وضعيت آب انباري كه در سال‌هاي اخير با علم نوين احداث گرديده‌اند، نشان مي‌دهد كه اين سازه‌ها هر چند هزينه زيادي براي احداث آنها صرف شده است، ولي از كارآيي مناسبي برخودار نيستند. عدم جايابي مناسب، مهمترين مشكل اين تاسيسات بوده است. معمولا واحد هيدرولوژيكي اين سازه‌ها يا روانابي توليد ‌ننموده‌اند و يا اينكه در ساخت آنها دقت لازم نشده است. از ديگر معايب اين سازه‌ها با توجه به عملكرد پايين آنها، بالا بون ظرفيت نفوذ سطح آبگير آنها مي‌باشد. با توجه به عملكرد دو نوع سازه مزبور، نتيجه‌گيري مي‌شود با تلفيق دانش بومي و علم نوين در ساخت آب انبارها، علاوه بر عملكرد مناسب‌تر، هزينه ساخت مخازن با استفاده از دانش بومي نيز به نحو چشمگيري كاهش مي‌يابد.