كاربرد باران ساز براي طراحي سامانه هاي كوچك سطوح آبگير باران

در طراحي سامانه‌هاي آبگير باران از قبيل ريز حوزه‌ها (Micro catchments) براي درختكاري در دامنه‌ها و همچنين هلالي‌هاي آبگير در مراتع آگاهي از ضريب رواناب و حجم آب جمع شده ناشي از بارش ضروري است. به اين منظور در يك پژوهش ملي چند تن خاك از چهار زمين ديم منتخب مشتمل بر فراغي (استان گلستان)، سرارود (استان كرمانشاه)، كوهين (استان قزوين) و سراب ننيز (استان كهگيلويه و بويراحمد) به آزمايشگاه شبيه‌ساز باران و فرسايش پژوهشكده حفاظت خاك و آبخيزداري منتقل شد و پس از آماده‌سازي به روش‌هاي استاندارد، تحت بارشي به شدت 64 ميلي‌متر در ساعت در سه شيب 6، 12 و 25 درصد به مدت 30 دقيقه قرار گرفت. چنين باراني احتمال وقوع كمي دارد و قابل استفاده براي طراحي سامانه‌هاي مذكور است. دبي خروجي در طول آزمايش با فواصل 1 تا 3 دقيقه (جمعا در 17 نوبت) و حجم كل رواناب اندازه‌گيري و سپس ضريب رواناب و ظرفيت نفوذ خاك‌ها با توجه حجم بارش محاسبه شد. ظرفيت نفوذ خاك‌ها بين حدود 3 تا 6 سانتي‌متر بر ساعت بدست آمد. ضريب رواناب اين خاك‌ها (به استثناء خاك سرارود با نفوذ بالا) بين 50 تا 90 درصد محاسبه شد. با توجه به ويژگي‌هاي خاك‌ها، به نظر مي‌رسد ساختمان خاك، وزن مخصوص و مقدار ماده آلي عوامل تعيين كننده ظرفيت نفوذ باشند. حجم رواناب (به استثناء خاك سرارود) در شديدترين رويدادها از هر مترمربع بين 15 تا 30 ليتر برآورد شد كه در طراحي سامانه‌هاي سطوح آبگير مذكور در بالا كاربرد دارد. براي خاك‌ها با نفوذپذيري بالا، كوبيدن خاك يا استفاده از روش‌هاي ديگر براي كاهش نفوذ و افزايش ضريب رواناب توصيه مي‌شود.