چالشها و راهكار‌ها استحصال آب باران در مناطق خشك و نيمه خشك (شهرستان سبزوار)

چكيده يكي از چالشهاي مهم در عصر حاضر تامين آب براي تمامي بخشها از جمله آب شرب بهداشتي براي مصارف خانگي در مناطق خشك و نيمه‌خشك نظير كشور ايران مي‌باشد بسياري از محققين و صاحب‌نظران بر اين باورند كه استحصال نزولات آسماني مي-تواند جانشين مناسبي براي تامين آبهاي شيرين باشد و در صورت مديريت صحيح، شيوه‌اي ايده‌ال و كم هزينه براي تقاضاي بيش از پيش آب بشمار مي‌آيد. شهرستان سبزوار به دليل قرار گرفتن در منطقه خشك كه داراي بارندگي كم با توزيع نامناسب، همچنين بدليل نوع بارشها در اين مناطق كه غالبا رگباري و سيل آسا مي‌باشند نياز بيشتري به استفاده از جمع آوري نزولات براي تامين بخشي از نيازهاي آبي احساس مي‌شود. متاسفانه در سالهاي اخير به دلايل مختلفي از جمله عدم توجه به روشهاي سنتي كه علاوه بر ساده و ارزان بودن قابل اطمينان نيز هستند، تغيير اولويت‌ها، مشكلات اقتصادي، عدم توجه كافي مديران و مسئولين به اين امر و توجه به روشهاي جديد مانند سدسازي ضمن اينكه نتوانسته است مشكلات اساسي موجود در مناطق مختلف شهرستان را حل نمايد بلكه در برخي مواقع بر مشكلات موجود افزوده است. با توجه به متنوع بودن روشهاي استحصال آب باران، بايد در انتخاب روش مناسب كه متاثر از ميزان بارندگي و نحوه توزيع آن، توپوگرافي زمين، بافت و عمق خاك و عوامل اجتماعي و اقتصادي در منطقه مي‌باشد، مطالعه و توجه جدي اعمال گردد. در پژوهش حاضر با توجه به اينكه بندسارها به عنوان يك از روشهاي سنتي در امر استحصال كه بيشتر جهت كشت ديم و تغذيه قناتها استفاده مي‌شده به بررسي نوع بافت خاك و ميزان سديم آنها كه با ميزان نفوذ‌پذيري ارتباط مستقيم دارد پرداخته شده است. نمونه‌برداري از دو عمق خاك شامل20-0 و40-20 سانتيمتري از سطح خاك در داخل بندسار و منطقه شاهد و هر كدام با دو تكرار برداشت شده، و در آزمايشگاه اندازه‌گيري شدند و به كمك نرم افزار آماري SPSS و آزمون t مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. نتايج حاصل نشان داد بندسارها با بافت لومي شني تا لومي و مناطق شاهد داراي بافت شني لومي مي‌باشند همچنين سديم قابل جذب در مناطق شاهد نسبت به داخل بندسارها درصد بالاتري دارا مي‌باشند بنابراين بندسارها سازه‌هاي بسيار مستعد جهت استحصال آب باران براي تغذيه قناتها و كشت ديم و همچنين براي كاشت برخي درختان از جمله بادام و پسته پيشنهاد مي‌گردد.