تصاوير ماهواره اي راهكاري موثر جهت برآورد بارش و لزوم توجه به استحصال آن

چكيده با توجه به اينكه ايران در كمربند خشك كره زمين واقع شده و كمتر از1/3 متوسط بارندگي كره زمين را دريافت مي‌كند استفاده از سيستم‌هاي سطوح آبگير جهت استحصال و مديريت بارندگي‌ها در كشوري كه حدود 80% از نزولات آسماني در آن از دسترس خارج مي‌شود بسيار حائز اهميت است، بطوري‌كه با بهره‌گيري از روش‌هاي مختلف استحصال آب باران و بهينه‌‌سازي آب‌هاي استحصالي مي‌توان تا حد قابل قبولي كمبود آب در مناطق خشك و نيمه‌خشك را جبران نمود. نقش و اهميت اين موضوع، يكي از اساسي‌ترين نكات به ويژه با هدف صرفه‌جويي در وقت و هزينه مشخص كردن نقاط مناسب براي احداث سامانه‌هاي سطوح آبگير است كه امروزه امكان آن با استفاده از ابزارها و تكنيك‌هاي سامانه‌هاي اطلاعات جغرافيايي ميسر مي‌باشد. امروزه روش‌هاي مختلفي براي برآورد بارش متوسط سالانه وجود دارد كه يكي از آن‌ها روش‌هاي درون‌يابي است. عدم وجود يك سيستم ديده‌باني قابل اعتماد و گسترده يكي از چالش‌هاي مهم در تجزيه و تحليل بارش، پيش‌بيني هيدرولوژيكي و مديريت منابع آب در ايران است. همچنين عدم وجود يا وجود داده‌هاي بارش با كيفيت پائين در برخي از مناطق كشور ضرورت استفاده از محصولات بارش ماهواره‌اي، كه مي‌تواند به عنوان منبع جايگزين براي حوضه‌هايي با داده‌هاي پراكنده يا فاقد آمار باشد را در كشورهاي در حال توسعه مانند ايران بيشتر مي‌كند. لذا هدف از اين پژوهش ارزيابي، مقايسه و پهنه‌بندي ميزان دقت بارش ماهانه به دست آمده از محصولات بارش ماهواره‌ي TRMM 3B43 v7 با بارش ايستگاه‌ها است. محصول بارش TRMM به‌صورت شبكه‌اي و با تفكيك 25/0 × 25/0 درجه در مقياس ماهانه براي سال‌هاي 1998 تا 2017 استخراج و 5 ايستگاه سينوپتيك براي ارزيابي و مقايسه بارش در شمال‌غرب كشور انتخاب شد. شاخص هاي آماري RMSE و ضريب همبستگي پيرسون براي ارزيابي دقت بارش برآوردي ماهانه استفاده شد. نتايج معيارهاي ارزيابي دقت نشان داد كه بارش برآوردي ماهواره نتايج قابل قبولي دارد. مقادير معيارهاي خطاي ارزيابي دقت هم نشان مي‌دهد كه ماهواره در ايستگاه اردبيل با ميانگين مربعات خطاي 58/41 و همبستگي پيرسون 64/0 و ايستگاه‌ زنجان با 69/9 و 90/0 در بين ايستگاه‌هاي مورد مطالعه به‌عنوان ضعيف‌ترين و بهترين برآورد بارش توسط ماهواره TRMM در طي دوره 2014-2017 داشته است. نتايج اين تحقيق حاكي از آن است كه داده‌هاي بارش ماهواره TRMM در مقياس ماهانه در اكثر نقاط كشور از دقت قابل قبولي برخوردار هستند.