بررسي تاثير شرايط اقليمي بر ماندگاري وضعيت خشكسالي در محدوده شش ايستگاه سينوپتيك منتخب كشور

خشكسالي از مهم‌ترين و شايع‌ترين بلاياي طبيعي است كه به طور آرام و پيش‌رونده‌اي منجر به خسارت‌هاي زيست محيطي، كشاورزي و اقتصادي در همه شرايط اقليمي و در سرتاسر جهان مي‌شود. در اين پژوهش ابتدا مقادير شاخص‌هاي بارش استاندارد شده (SPI)، بارش- تبخير و تعرق استاندارد شده (SPEI)، شناسايي خشك‌سالي (RDI) و شناسايي مؤثر خشكسالي (eRDI) در مقياس‌هاي سالانه و دوره رشد (9 ماه منتهي به خرداد) در شش ايستگاه سينوپتيك منتخب كشور با شرايط متفاوت آب و هوائي، محاسبه و ضريب همبستگي پيرسون بين شاخص‌هاي مورد بررسي، تعيين شد. در ادامه با محاسبه ماتريس احتمال انتقال، وضعيت ماندگاري هريك از دوره‌هاي رطوبتي خشك، نرمال و مرطوب در هر مقياس زماني در محدوده هر يك از ايستگاه‌ها مورد بررسي مشخص شد. نتايج ضريب همبستگي نشان‌دهنده وجود همبستگي قوي بين شاخص‌هاي SPI با شاخص‌هاي RDI و eRDI چه در مقياس دوره رشد و چه در مقياس سالانه مي‌باشد. بيشترين همبستگي بين شاخص SPEI با ديگر شاخص‌ها مربوط به رامسر واقع در اقليم مرطوب ساحلي مي‌باشد و با كم‌شدن مقدار بارش همبستگي آنها با يكديگر كاهش مي‌يابد. هم چنين همبستگي شاخص‌ها دوره رشد از قوت بيشتري برخوردار مي‌باشد. به عبارت ديگر تشابه عملكردي اين شاخص‌ها در دوره رشد (سال آبي منهاي فصل تابستان) بيشتر از دوره سالانه مي‌باشد. بيشترين وضعيت ماندگاري خشكسالي بر اساس شاخص‌هاي مختلف و در ايستگاه‌هاي مختلف مربوط به وضعيت نرمال است. با توجه به نتايج، در اقليم‌هاي خشك مانند شهرهاي بندرعباس، يزد و سبزوار احتمال ماندگاري خشكسالي در هر يك از وضعيت‌هاي قبلي بر اساس شاخص‌هاي SPEI و SPI بسيار متفاوت مي‌باشد. شاخص‌هاي RDI و eRDI هم در اقليم‌هاي خشك مانند يزد، سبزوار و بندرعباس رفتار مشابهي داشته و از همبستگي بالايي برخوردارند، در حالي كه ماندگاري خشكسالي بر اساس شاخص‌هاي eRDI و SPEI نتايج متفاوتي را نشان مي‌دهد. پيشنهاد مي‌شود كه در پايش خشكسالي و پيش‌بيني ماندگاري آن از شاخص‌هايي استفاده شود كه بهتر بتوانند شرايط منطقه را با توجه به عوامل موثر بر وقوع خشكسالي پايش نمايند.