بررسي نقش گوراب ها در تأمين آب روستاهاي واقع در كانون هاي گرد و غبار خوزستان

قدمت كشاورزي در دنيا، از جمله در ميان رودان و دشت خوزستان به چند هزار سال مي‏رسد. مردم به تجربه و با تكيه به فنوني به ظاهر ساده با استفاده از مصالح سنگ و خاك علاوه بر توليد محصولات كشاورزي توانسته اند آب و خاك را حفظ كنند و از فرسايش آبي و بادي و خطرات سيل و خشكسالي بكاهند. دشت خوزستان در انتهاي حوضه زهكشي جريان‏هاي رودخانه اي واقع شده‏ است كه در سال‏هاي اخير معضل گرد و غبار در آن تشديد شده است. علي‏رغم معمول بودن استفاده از روش‏هاي نوين توسط دستگاه هاي دولتي براي تامين آب و حفاظت خاك در برابر فرسايش، استفاده از دانش بومي به دليل سازگاري بيشتر و آشنايي مردم مي‏تواند موثرتر باشد. لذا هدف از اين پژوهش معرفي و بررسي نقش گوراب به عنوان يك سازه سنتي در تامين آب روستاهاي مناطق بياباني در استان خوزستان مي‏باشد. ابتدا با بررسي منابع موجود يك سري اطلاعات اوليه جمع آوري شد و سپس به كمك تصاوير ماهواره‏اي گوگل ارث برخي از گوراب ها شناسايي و مكانيابي شد. براي بررسي دقيق تر موضوع، سه شيوه بازديدهاي ميداني، تكميل پرسشنامه و مصاحبه با خبرگان به كار گرفته شد. نتايج حاكي از اين است كه به‏طور كلي گوراب ها: بر اساس شكل ظاهري و نحوه طراحي شامل سه دسته: دايره اي، مربعي و مستطيلي شكل، بر اساس اندازه شامل سه دسته: كوچك، متوسط و بزرگ، ج- بر اساس نوع كاركرد و هدف موردانتظار عمدتا به پنج دسته تقسيم مي شوند كه در بعضي مناطق فقط نوع دايره اي آن وجود دارد و براي كاركردهاي مختلف استفاده مي‏شود ولي در بعضي مناطق چند نوع از آن وجود دارد كه هركدام با هدف خاصي احداث شده اند.