ارزيابي سدهاي تغذيه‌اي در پروژه‌هاي تغذيه مصنوعي استان خراسان رضوي

پسامانه‌هاي سطوح آبگير باران داراي داراي دو بخش جمع آوري كننده و بخش ذخيره كننده نزولات و باران هستند. يك حوزه آبريز در واقع يك سامانه طبيعي سطوح آبگير است كه باران استحصالي را در پاين دست به مصرف مي‌رساند. پروژه‌هاي تغذيه مصنوعي به‌عنوان طرح‌هاي بزرگ استحصال آب باران در حوزه‌هاي آبريز نقش مهمي در مديريت منابع آب در كشور دارند. در اين مقاله با نگاه نقادانه به پروژه‌هاي تغذيه مصنوعي اجراشده در استان خراسان رضوي، مسائل و مشكلات موجود مورد ارزيابي قرارگرفته است. تعداد 24 پروژه تغذيه مصنوعي زير نظر شركت سهامي آب منطقه خراسان رضوي است كه دراين‌بين 10 پروژه به‌صورت سد تغذيه‌اي اجراشده است. ارزيابي ميداني اين پروژه‌ها و بررسي گزارش مطالعات مربوطه با هدف تعيين فراواني اشكالات موجود انجام شد. دسته‌بندي مشكلات در سه مرحله مطالعات، اجرا و بهره‌برداري انجام شد. در مرحله مطالعات نتايج بررسي نشان مي‌دهد در نيمي از پروژه‌ها برآورد هيدرولوژي رواناب و سيلاب دچار مشكل هستند. مشكل رسوبات در 40 درصد طرح‌ها مشاهده مي‌شود. در مرحله اجرا 60 درصد طرح‌ها اشكالات اجرايي در مرحله ساخت دارند. مشكل آبشويي پايين‌دست سازه‌هاي صلب با 40 درصد فراواني و تبخير زياد و نواقص تجهيزات مكانيكال هركدام با 20 درصد در مجموعه طرح‌هاي موردبررسي مشاهده‌شده است. در خصوص نگهداري عملاً هيچ برنامه‌ريزي خاصي وجود ندارد و اين امر موجب شده است برخي نواقص جزئي به دليل عدم رسيدگي به مشكلات پيچيده‌تر تبديل شود. تقويت بعد كارشناسي در مرحله طراحي و توجه به موضوعاتي نظير مهندسي رودخانه و هيدروليك رسوب و همچنين طراحي هيدروليكي صحيح سازه‌ها در مرحله مطالعات، نظارت دقيق و انتخاب پيمانكاران مجرب در مرحله اجرا و برنامه‌ريزي صحيح براي مرحله بهره‌برداري در افزايش راندمان و عمر مفيد پروژه‌ها بسيار مؤثر خواهد بود.