ارزيابي فني سازه‎هاي پخش سيلاب گربايگان در سيلاب‎هاي فرين

يكي از راه‎هاي پيشگيري و به حداقل رساندن دبي اوج سيلاب، استفاده از مخازن متوالي است كه اين امر در سامانه‎هاي پخش سيلاب عملياتي مي‌گردد. هر سامانه پخش سيلاب، شامل سازه‌هايي چون بند انحرافي، دهانه‌ي آبگير، نهر آبرساني، نهر آبرساني-گسترشي، نهر گسترشي، نهر تخليه‌ي انتهايي و دروازه است. دروازه‎ از مهم‎ترين بخش‎هاي يك سامانه پخش سيلاب مي‎باشد. پخش سيلاب گربايگان در جنوب شرق شهر فسا با هدف بررسي عملكرد دروازه‎هاي آن در اثر سه رخداد سيلاب فرين 11 آذر 1362، 19 دي 1382 و 25 بهمن 1395 انتخاب و مورد بررسي قرار گرفت. ابتدا با برداشت‌هاي ميداني، اطلاعات سازه‌ها نظير موقعيت، تعداد، نوع سازه، وضعيت مصالح، كارايي فعلي، وضعيت تخريب (شدت و محل)، نوع و عوامل آسيب‎ديدگي سازه‎ها در شبكه پخش سيلاب بيشه زرد 1 تعيين و در فرم‌هاي اطلاعاتي ثبت و پراكنش سازه‎ها مشخص شد. دروازه ها به انواع دروازه مايل الف و ب و دروازه قائم در اين شبكه تقسيم‌بندي شدند. نتايج نشان داد كه بيشترين خسارت مربوط به دروازه نوع مايل الف بوده كه درصد خسارت آن، در سيلاب‎ سال‎هاي 65، 82 و 95 به ترتيب 4/23، 9/32 و 2/36 مي‎باشد. دروازه مايل نوع ب كمترين خسارت را متحمل شده‎اند. باتوجه به عملكرد فني و هزينه‎هاي پايين‎تر اين نوع دروازه نسبت به دروازه قائم (حجم سازه‎اي 18 در مقابل 27 مترمكعب)، پيشنهاد مي‎شود اين نمونه دروازه جايگزين دروازه‎هاي ديگر شود. از علل خرابي دروازه‎ها مي‎توان عدم استحكام سازه‎‏ها به علت ملات كم سيمان، پايپينگ، عبور آب از طرفين دستك‎ها و خاكريزهاي جانبي ديواره‎ها، ارتفاع كم دستك‎ها و ديواره‎ها، عدم كوبيدگي خاكريز جانبي دستك‎ها و ريشه درختان مجاور دروازه‎ها را برشمرد.