تأملي بر مسئله فرهنگ و فرهنگ سازي در آراء فرهنگي شهيد مطهري

فرهنگ واسطه بین تمدن و اندیشه در جوامع بشري است. فرهنگ هر جامعه اي از اندیشه و نیروي تفكّر در آن جامعه مدد گرفته و به تمدن به عنوان روبناي خود مدد میرساند. شهید مطهري به عنوان یكی از اندیشمندان بزرگ ایران معاصر تلقی ویژه اي از مفهوم فرهنگ و فرهنگ اسلامی دارد. او همانند بسیاري دیگر از مباحث خود تكیه گاه اصلی فرهنگ را فرهنگ در اندیشه هاي فرهنگی شهید مطهري به چه معنا » فطرت انسان میداند. در این مقاله سعی بر آن است تا رویكردي تحلیلی-توصیفی به این سؤال اصلی پاسخ داده شود كه است و اساسا راهكارهاي فرهنگ سازي در جامعه چیست؟ نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد كه استاد مطهري، زنده نگاه داشتن دین را به اقامه فرهنگ اسلامی دانسته و بیان می كند كه فرهنگ اسلامی داراي یك روح خاص می باشد و از اصالت و شخصیت مستقل و از حیات ویژه اي برخوردار است. وي عامل این حیات را توصیه هاي مؤكد قرآن كریم و روایات دربارة علم و فراگیري آن دانسته است. به تعبیر ایشان، یكی از دلایلی كه تمدن و فرهنگ اسلامی به سرعت بالید و رشد كرد، همین توصیه ها و نیز اینكه در راه یادگیري علم و فنون تعصب نمی ورزیدند، و علم و دانش را در هر كجا و نزد هر كسی بود فرا می گرفتند، می باشد. با این همه ایشان در بحثی مستقیم در باره فرهنگ به تعریف فرهنگ مبادرت نكرده است اما در كتاب شرح منظومه هنگام شرح مفهوم انواع كلی اعم از اعتباري و غیره براي مثال و روشن كردن مطلب مورد نظر خود در باب تعریف فرهنگ می نویسد فرهنگ عبارت است از یك نوع فعل و انفعالی كه در روان ها صورت می گیرد. این اندیشمند اسلامی معتقد است با شناخت آسیب هاي فرهنگی و عوامل مؤثر در این مسیر، براي ایجاد تحول فرهنگی و فرهنگ سازي، فعالیت هاي متعدد فرهنگی ضروري است كه عبارتند از: 1- عرضه درست مكتب الهی به طور معقول و علمی 2- ارتباط صحیح بین مسائل الهی با مسائل اجتماعی و سیاسی مشخص شود. 3 - برخورد منطقی با شبهات 4- اهمیت دادن به مسئله محیط مساعد اخلاقی و اجتماعی كه هماهنگ با مفاهیم متعالی معنوي است. 5- ایجاد زمینه هاي مناسب براي رشد مفاهیم عالی معنوي فوق العاده.