ارزيابي شاخص هاي مختلف تحمل به تنش خشكي جهت انتخاب در برخي ژنوتيپ هاي گياه سياه-دانه

سياه دانه يكي از گياهان دارويي مهم و ارزشمندي است كه كاربرد فراواني در صنايع مختلف از جمله داروسازي دارد همچنين كشت اين گياه در نقاط مختلف ايران انجام مي شود. اما عوامل محدودكننده محيطي مي توانند تأثير نامطلوبي بر رشد و توليد آن داشته باشند. خشكي يكي از مهم ترين بازدارنده هاي توليد گياهان در بسياري از مناطق خشك و نيمه خشك دنيا و ايران است. به منظور بررسي و تعيين مؤثرترين شاخص هاي تحمل به خشكي و شناسايي ژنوتيپ هاي متحمل به شرايط كم آبي در سياه دانه، 36 ژنوتيپ مختلف گياه سياه دانه در آزمايشي در قالب طرح بلوك‌ هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در مزرعه‌ي تحقيقاتي زراعي دانشگاه شهر كرد در سال زراعي97- 1396 در دو شرايط رطوبتي (نرمال و تنش خشكي) اجرا گرديد. پس از محاسبه عملكرد در شرايط نرمال و تنش خشكي شاخص هاي مختلف تحمل به تنش محاسبه گرديد. نتايج جدول تجزيه واريانس نشان داد از نظر تمام شاخص هاي تحمل به تنش ژنوتيپ هاي مختلف با هم اختلاف معني داري داشتند. همچنين نتايج اين تحقيق نشان داد ژنوتيپ هايي كه پتانسيل عملكرد بهتري در شرايط نرمال داشته اند در شرايط تنش نيز داراي عملكرد بالاتري بوده اند. عملكرد در شرايط نرمال با تمام شاخص هاي مورد ارزيابي بجز شاخص YSI همبستگي مثبت و معني داري نشان داد. همبستگي بين عملكرد در شرايط نرمال و شاخص YSI منفي و معني دار (34/0-) مي باشد. بين عملكرد در شرايط نرمال و شرايط تنش خشكي و شاخص هاي MP، GMP و STI همبستگي مثبت مشاهده گرديد بنابراين مي توان از شاخص هاي MP، GMP و STI در انتخاب ژنوتيپ هاي متحمل به خشكي استفاده كرد. در بين ژنوتيپ هاي مورد بررسي ژنوتيپ هاي 53، 59، 38923 و 79 جهت كشت در شرايط تنش خشكي و برنامه هاي اصلاحي پيشنهاد مي گردد.