تجزيه و تحليل فرسايش خاك با استفاده از مدل SEIM در زيرحوزه‌هاي آبخيز ايريل، اردبيل

Soil erosion analysis using SEIM model in the iril sub-watersheds, Ardabil province

با توجه به اهميت برآورد و تجزيه و تحليل ميزان فرسايش خاك جهت حفاظت از منابع طبيعي و محيط زيست در حوزه‌هاي آبخيز، مدل‌ها و روش‌هاي نوين زيادي جهت برآورد كمي و كيفي هدررفت خاك ارائه شده است كه داراي اهداف و مقياس‌هاي مكاني و زماني متفاوتي هستند. در اين تحقيق تلاش شده است تا كاربرد مدل SEIM در تجزيه و تحليل ميزان فرسايش خاك در حوزه آبخيز ايريل در استان اردبيل مورد بررسي قرار گيرد. براي اين منظور ابتدا، لايه‌هاي شيب و جهت و ارتفاع و كاربري اراضي در محيط GIS تهيه و سپس با تلفيق اين لايه‌ها نقشه واحد ارزيابي مدل تهيه شد. حداقل و حداكثر مقادير شاخص خاك به‌ترتيب براي زيرحوضه 6 با مقدار 32 كه داراي ضريب فرسايش‌پذيري 16/0 و زيرحوضه 8 با مقدار 48 و ضريب فرسايش‌پذيري 24/0 مي‌باشد. در اين راستا زيرحوضه 1 با مقدار 53/0 داراي بيش‌ترين و زيرحوضه 6 با مقدار 35/0 كم‌ترين مقدار شاخص بارندگي است. حداكثر و حداقل مقدار شاخص شيب در زيرحوضه‌هاي 2 و 7 برآورد شد. زيرحوضه 1 بيش‌ترين مقدار شاخص پوشش و زيرحوضه‌هاي 4 و 5 داراي كم‌ترين مقدار مي‌باشد.در مجموع، زيرحوزه‌هاي 2 و 1 داراي بيش‌ترين مقدار فرسايش بر اساس ارزيابي انجام شده توسط مدل SEIM هستند كه مي‌تواند در كنترل فرسايش و تخريب اراضي در اولويت اقدامات مديريتي باشند.

Due to the importance of soil erosion estimation and analysis in protection of natural resources and the environment in watersheds, many new methods have been proposed for quantitative and qualitative estimation of soil loss in different spatial and temporal scales. In this study, the application of the SEIM model to the analysis of soil erosion in the Iril watershed in Ardabil province is investigated. For this purpose, first, slope, aspect, elevation and land use layers were prepared in GIS environment and then these layers was integrated to prepare the erosion index values in each sub-watershed. The minimum and maximum values of soil index were 32 and 48 for 6 and 8 sub-watersheds, respectively. The values of erosivity factor were 0.16 and 0.24, respectively. In this regard, the amount of rainfall index were 0.53 and 0.35 in 1 and 6 sub-watersheds, respectively. The maximum and minimum slope index values were estimated in sub-basins 2 and 7. Sub-basin 1 had the highest coverage index and sub-bases 4 and 5 had the lowest values. In conclusion, the 2 and 1 sub-watersheds had the highest erosion index values through applying SEIM model, which can be considered as a priority in erosion and land degradation control by management measures.