معلولان: شهروندان بدون حقوق در كتابخانه هاي عمومي

دسترسي به اطلاعات از مهم‌ترين حقوق انساني است. دسترسي به اطلاعات باعث مشاركت فعال فرد در جامعه و آگاهي از حقوق خود مي‌شود. جامعه‌اي كه اطلاع‌رساني در آن ضعيف است يا محدود به گروه‌هاي خاصي است، در بلندمدت به جامعه‌اي غير دموكراتيك تبديل مي‌شود (جوليا تودارو، 2005 نقل‌شده در اشرفي ريزي و كاظم پور، 1388). با توجه به انتشار منشور حقوق شهروندي در نوزده آذرماه سال 1395 و ذكر دسترسي به اطلاعات بعنوان يكي از مهمترين حقوق شهروندي (منشور حقوق شهروندي، فصل دوم)، اين سوال پيش مي آيد كه آيا معلولان در كتابخانه ها از امكانات برابر در دسترسي و استفاده از اطلاعات برخوردار هستند يا خير؟ معلولان بزرگ‌ترين اقليت در دنيا هستند. گزارش سازمان جهاني سلامت و بانك جهاني در سال 2011 حاكي از آن بود كه 15 درصد يعني 785 ميليون معلول در دنيا وجود دارد (بانو، اختر و آنجوم، 2013). تعداد تقريبي معلولان در ايران 12 تا 13 ميليون نفر است كه شامل معلولان جنگ تحميلي، نارسايي‌هاي ذهني، جسمي و حسي است (دياني، 1391). با افزايش تعداد افرادي كه ناتواني‌هاي جسمي، روحي و عاطفي دارند و ضرورت ارائه خدمات اجتماعي به اين افراد، كتابخانه‌ها با كاربراني كه نيازهاي خاص دارند مواجه شده‌اند. اين در حالي است كه بسياري از كتابخانه‌ها و كاركنان آن آمادگي لازم براي ارائه خدمت به اين گروه را ندارند (زيپكووتز،1990). همچنين عدم وجود برنامه‌اي مشخص براي معلولان در كتابخانه هاي عمومي، مي تواند حاكي از بي اطلاعي مسئولان از اهداف، برنامه و اقدامات انجام‌شده براي معلولان در اين كتابخانه ها باشد يا حاكي از اين واقعيت كه بين اهداف ارائه‌شده در اسناد رسمي و آنچه در عمل اتفاق مي‌افتد، فاصله و تفاوت زيادي وجود دارد.