10 سال پژوهش‌هاي علف هرز در ايران: بررسي سير تحول، خلاء ها و تعيين اولويت‌ها

10 Years of Research on Weed in Iran: Trends, Gaps and Priorities

به منظور بررسي ساختار، خلاءها و اولويت پژوهشي، مطالعه روي 706 مقاله علمي-پژوهشي در حوزه علف‌هاي هرز كه در 10 سال اخير (1397-1387) در مجلات داخل كشور منتشر شده است، به اجرا درآمد. مقالات از نظر نوع گياه، مدت و مقياس مكاني اجرا، موضوع و نوع تحقيق طبقه‌بندي و نتايج آن‌ها مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه از مجموع مقالات زراعي منتشر شده در كشور در دهه اخير فقط 98/2 درصد مربوط به علف‌هاي هرز هست. همچنين، نتايج نشان داد كه در دوره پنج ساله دوم از تعداد مقالات منتشر شده در زمينه علف‌هاي هرز كاسته شده است. غلات و گياهان صنعتي بيشترين گياهان تحت بررسي در اين مقالات بوده و حبوبات، گياهان دارويي، سبزي و صيفي و گياهان علوفه‌اي به ترتيب در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند. آزمايش‌هاي يكساله 66/88 درصد از كل مقالات را به خود اختصاص داد و مابقي مربوط به آزمايش‌هاي بيش از دو سال بود. علاوه بر اين، 37/73 درصد از كل مقالات حاصل آزمايش‌هاي ايستگاهي بوده و 66/21 درصد نيز در محيط‌هاي كنترل شده اجرا شدند، در نتيجه سهم پژوهش‌هاي بلندمدت و در مقياس كلان ملي/ منطقه‌اي بسيار اندك هست. از بين موضوع‌هاي اصلي پژوهش، رهيافت‌هاي مديريتي علف‌هاي هرز و تداخل علف‌هاي هرز با گياهان زراعي به ترتيب 71/33 و 3/31 درصد از كل مقالات را به خود اختصاص دادند. سهم مديريت شيميايي علف‌هاي هرز از كل مقالات 69/18 درصد و ساير موضوعات پژوهشي فراواني بين 1 تا 9 درصد از كل مقالات داشتند و اين خلاء‌هاي پژوهشي در مورد تمام محصولات زراعي وضعيت مشابهي داشت. در مجموع 86/96 درصد از كل مقالات بررسي شده از نوع كاربردي بودند، در حالي كه سهم مقالات راهبردي و بنيادي بسيار اندك بودند. همچنين، نتايج نشان داد كه محققان علف هرز در پژوهش‌هاي انجام گرفته توجه كمتري به كيفيت محصول داشتند به‌طوري‌كه فقط 79/9 درصد از مقالات مربوط به كيفيت محصول بودند. به ‌طور‌كلي، بر اساس يافته‌هاي اين تحقيق نتيجه‌گيري شد كه نظام حاكم بر اين پژوهش‌ها از الگوي مطلوبي برخوردار نبوده و مي‌بايست توجه بيشتري به مطالعات بيولوژي و اكولوژي علف‌هاي هرز صورت گيرد. همچنين، توجه بيشتر به پژوهش‌هاي بنيادي و راهبردي، مطالعات بلندمدت و در مقياس ملي/منطقه‌اي بايد در اولويت قرار گيرد.

A survey of 706 scientific articles in the field of weeds published in the domestic magazines during the last 10 years (2007-2017) was conducted in order to identify trends, gaps and priorities. The papers were classified according to crop species, temporal and spatial scale of experiments, subject, and type of the research. The results were subjected to statistical analysis. The results showed that only 2.98% of papers published on agronomics in the last decade in Iran are related to weeds. Furthermore, the results showed that in the second half of the decade, the number of articles published about weeds decreased. Cereals and industrial crops are the subjects with the highest frequency among the articles reviewed in this research. Next in rank are legumes, medicinal crops, vegetables and forage. Annual experiments (88.66% of total papers) are the most frequent of all time-wise, and less than 11.34% of papers are the result of biannual experiments ( 2 years). In addition frequency of experiments conducted in research stations and protected environments (laboratory and greenhouse) is 73.37 and 21.66% respectively. This shows insignificant contribution of studies conducted at regional/national scale. Among the main research topics, “weed management approaches” and “weed interference with crops” consist 33.71% and 31.3% of total articles. The topic of “chemical weed management” consists 18.69% of total articles, and other topics frequency stands somewhere between 1% and 9% of all papers. The same gap exists in the various researches conducted on different crops. A total of 96.86% of all reviewed articles are practical, while the contribution of strategic and fundamental articles is very small. Also, the results showed that weed researchers pay little attention to product quality, so that only 9.79% of articles conducted are related to “product quality”. To sum up, based on the findings of this research, it may be concluded that the system governing these researches is not a desirable model and more attention should be paid to biology and ecological studies on weeds. Moreover, more attention should be paid to fundamental and strategic researches and long-term studies at national/regional level.