عقلانيتْ و حقوق بشر به مثابه ي مبنا و محور گفتمان صُلحْ عادلانه

اين پژوهش در پي آن است تا به‌تحليل مبانيِ بنيادين و محورهاي اصليِ گفتمان «صلح عادلانه»‌ بپردازد. صلح عادلانه، گفتمان ضروري است كه در بستر و ظرف «عدالت» محقق مي‌شود و صلحي مبتني بر عدالت است. از اينجا، ضرورت و اهميت اين گفتمان روشن مي‌شود. هدف اين طرح، شناسايي و تبيين مباني و محورهاي مهم گفتمان صلح عادلانه‌ است كه در دو اصلِ محوريِ «عقلانيتْ» و گفتمان «حقوق بشر» سامان يافته و نقش محوريِ اين مفاهيم كليدي را در تحقق صلح عادلانه تبيين مي‌كند. عقلانيت، به‌مثابه‌ي فصل مميّز انسان از حيوان، ضمن اينكه مبنا و منطق گفت‌وگوي بين‌تمدني و بين‌الاديانيِ جامعه‌ي بشري است، مبناي بنيادينِ حقوق بشر و گفتمان صلح نيز، به‌شمار مي‌رود. صلح عادلانه‌ و پايدار وقتي بوجود مي‌آيد كه عقلانيت و حقوق بشر و مفاهيم عام و جهان‌شمولِ آن، در گفت‌وگوهاي بين‌فرهنگي و بين‌الادياني مبنا و محور باشند. اين مفاهيم عام و جهان‌شمول كه مورد پذيرش تمام ابناي بشر فارغ از هر دين، مذهب، مكتب و نژاد است، عبارتند از: عقل، اختيار، آزادي، برابري و كرامت. طرح صلح عادلانه و پايدار زماني به‌سامان مي‌رسد كه عقلانيت و حقوق بشر، و بالتبع گفتمان صلح، مورد بازخواني و بازتعريف قرار گيرند. از تأمل در مفاهيم و گونه‌هاي مختلف عقلانيت، انسان به‌اين نتيجه مي‌رسد كه عقلانيت مدرن-به‌اذعان فيلسوفان معاصر غربي-، به‌انحراف، گمراهي و بيماري دچار شده است. پس اين عقلانيت شايستگيِ مبنابودنِ حقوق بشر و صلح عادلانه و قدرت حل‌وفصل ديگر مسائل جهاني را از دست داده است. گفتمان حقوق بشر نيز، چون مبتني بر پارادايم سكولاريسم و جهان‌بينيِ ليبرال است، نياز به‌بازخواني مجدد دارد. بدين‌ترتيب تنها عقلانيتِ متعالي-كه مشتمل بر عقلانيت وحياني است-و حقوق بشرِ مبتني بر آن، مي‌تواند زمينه‌ساز صلح عادلانه در جهان باشد. روش تحقيق، توصيفي-تحليلي است و مقاله به‌شيوه‌ي كتابخانه‌ي تدوين شده است.