طرح هاي صلح جهاني در پرتو نقد

جنگ و خشونت مشكل ديرين جامعۀ بشري و صلح آرزوي هميشگي بشر بوده و هست. به همين خاطر دوستداران صلح، از گذشتۀ دور تا كنون در فكر چاره انديشي براي حل مشكل بوده اند. مصلحان اجتماعي، دانشمندان، سياستمداران، حقوقدانان، فيلسوفان و عالمان ديني هركدام در قالب فردي يا جمعي، كلامي يا نوشتاري و يا بصورت عملي تلاش هايي را در جهت كاستن از جنگ و خشونت و ايجاد صلح انجام داده اند. هدف همۀ تلاشگران حوزۀ صلح، كاهش خشونت و فراهم نمودن شرايط زندگي صلح آميز، گاه در سطح ملي و محلي و گاه در سطح بين المللي و جهاني بوده است. همچنين اين تلاش ها، برخي شان با يك نگاه عملكردي و براي كنترل خشونت ها يا به عبارتي دستيابي به «صلح منفي» و برخي شان با يك نگاه زيربنايي، با تحليل فلسفي و تئوريك ساختارهاي سياسي و اجتماعي موجود و نيز مناسبات بين كشورها، در صدد ارائه طرحي براي حذف عوامل خشونت زا و رسيدن به صلح جهاني صورت گرفته است. طرح «صلح پايدار» كانت، نظريۀ «صلح دموكراتيك»، طرح يا نظريۀ «صلح عادلانه» و طرح «گفت و گوي فرهنگ ها و تمدن ها»، مهم ترينِ اين طرح ها هستند. اين چهار طرح در مجامع جهاني و در نزد انديشمندان مورد توجه قرار گرفته و هر كدام تا حدودي نيز مبناي عمل قرار گرفته اند. به عنوان مثال، طرح كانت در شكل گيري جامعۀ ملل مؤثر بوده است (ويكي پديا)، نظريۀ صلح دموكراتيك كه خيلي در غرب مورد توجه است خود متأثر از طرح كانت است (كافي، 1392)، طرح صلح عادلانه، از سوي كشورهاي مسلمان مورد توجه قرار گرفته و تا حدودي مبناي عمل در روابط كشورهاي مسلمان و كشورهاي غربي قرار گرفته است (علي اكبريان، 1397). همچنين، طرح گفت و گوي فرهنگ ها و تمدن ها با اكثريت آراء در مجمع عمومي سازمان ملل مورد تصويب قرار گرفته و از همۀ كشورها خواسته شده است كه همۀ ظرفيت هاي خود را براي تحقق آن به كار ببندند. (خانيكي، 1392). ليكن، واقعيات نشان مي دهد كه نه اين چهار طرح و نه ديگر تلاش هايي كه براي كاستن از خشونت و ايجاد صلح صورت گرفته است، هيچ كدام نتوانسته اند براي جامعۀ بشري صلح به ارمغان بياورند؛ به طوري كه جنگ و خشونت، همچنان مسأله اصلي و صلح نيز همچنان نياز اصلي و آرزوي جامعۀ جهاني است. ما در اين پژوهش با روش توصيفي – تحليلي، اين چهار طرح را به صورت مختصر و در حد ظرفيت اين پژوهش مورد نقد و بررسي قرار داده و نقاط قوت و ضعف و علل عدم توفيق آن ها را مورد توجه قرار داده ايم. نتايج تحقيق نشان مي دهد، اين طرح ها، علي رغم اين كه مورد توجه جامعۀ جهاني قرار گرفته و در جاهايي مبناي عمل قرار گرفته اند؛ ليكن در همۀ آنها دو كاستي يا غفلت مهم ديده مي شود كه سبب ناكارامدي آنها شده است. اين دو كاستي عبارت است از: «نگاه انتزاعي، غير انضمامي و غير ميان فرهنگي به مفهوم صلح» و ديگري، غفلت از موضوع «آموزش صلح». در انتها، با توجه به اهميت اين دو موضوع، نكاتي را در خصوص اهميت و ضرورت نگاه ميان فرهنگي به صلح و نيز ضرورت آموزش صلح بيان كرده ايم.