نقش ايرانيان و اعراب در تمدن سازي اسلامي با تكيه بر منصب قاضي القضات

تمدن اسلامي كه در عصر عباسيان شكل نويني به خود گرفت، علاوه بر انديشه اعراب و انديشمندان عصر اسلامي، بسياري از بنيان ها و ساختارهاي حكومتي خود را كه لازمه ايجاد تمدني نوين در جهان اسلام بوده؛ از ساختار سياسي، اداري و مذهبي ايران عصر ساساني گرفته است. شكل گيري منصب قاضي القضات در اين عصر براي نخستين بار، از جمله مهمترين نقش ايرانيان در ايجاد تمدن اسلامي است. جايگاه و كاركرد نهاد قاضي القضات -كه نهادي اساساً ايرانيِ عهد ساساني و برگرفته از مقام بلند پايه موبد موبدان است – در عصر عباسيان موجب شكوفايي تمدن اسلامي شد. سياست خلفاي عباسي كه توأم با تسامح و تساهل نسبت به ساير اقوام بوده، موجب شد كه آنان در ساختار سياسي و اداري خود، شيوه و روش تمدن هاي مختلف بخصوص ايران عصر ساساني را به خدمت بگيرند. عباسيان با كنار گذاشتن سياست خشك و خشن و تعصب قوم گراييِ مبتني بر برتري نژاد عربي، زمينه هاي لازم را براي ايجاد تمدني نوين در جهان اسلام فراهم آوردند. اين تحقيق با طرح اين سوال كه ايران و جهان عرب چه نقشي در تمدن سازي اسلامي داشتند؟ به بررسي عملكرد و نقش ايرانيان و اعراب با تكيه بر منصب قاضي القضات، در ايجاد تمدن سازي اسلامي پرداخت. دستاورد تحقيق حاكي از آن است كه عباسيان با بهره گيري از ساختار ديوان سالاري ايران عصر ساساني موجب شگل گيري و شكوفايي تمدن اسلامي به شكلي نوين شدند.