عفاف، حجاب و ارتباطات انساني

زندگي هر انساني متشكل از ارتباطات انساني در سطوح درون‌فردي، ميان‌فردي، گروهي و جمعي است كه فرد با تنظيم اين ارتباط‌ها، به منظومه‌اي از ارتباطات انساني در فرهنگ زندگي خود مي‌رسد اين ارتباط همچنين به كلامي و غيركلامي تقسيم مي‌شود. «‌عفاف» حالتي دروني و نفساني است كه غرايز را تعديل و تحت كنترل خود در مي‌آورد‌، مي‌توان گفت «حجاب» نيز به‌عنوان يكي از مهم‌ترين ابعاد عفّت به كنترل‌ درآورد‌ن و تعديل غريزه خودنمايي و جلوه‌گري در زنان مي‌باشد. عفاف در معناي ديني، غلبه عقل بر احساسات و شهوات انسان در فكر، و پرهيز از هرگونه معصيت و خطايي در عمل و توجه به كرامت انسان در ارتباط با ديگران (محرم و نامحرم‌) است. اين هنجار ديني اگر در جامعه اسلامي حاكم شود، ارتباطات انساني پديدار متفاوتي از عدم وجود آن خواهد داشت. انسان در ارتباط با ديگران‌، پيام‌هايي جهت برخورد و نوع رفتار ديگران با خويش از خود ارسال مي‌كند. حال كسي كه براي خود در نظر ديگران احترام قائل شود مي‌كوشد پيامي به ديگران ارسال كند كه آن‌ها در رفتار با او احترامش را حفظ كنند و به رابطه انساني دست يابند. وقتي عفاف بر رفتارها و گفتارهاي‌ افراد حاكم باشد حريم‌هايش حفظ مي‌شوند و به امنيت رواني كسي خدشه وارد نخواهد شد. حجاب زن سبب شناخت جامعه از او دربارة احترامي كه وي براي خود قائل است، مي‌شود و در مقابل كسي كه براي خود احترام قائل نيست، جامعه نيز با كليشه‌هاي جنسيتي به او مي‌نگرد. فهم افراد دربارة ارتباط محترم بود‌ن با عفاف، همان معاني بين‌الاذهاني‌اي خواهد بود كه سبب گسترش عفاف و حجاب مي‌شود. ارتباط عفيفانه، گونه‌اي از ارتباط انساني است كه در آن، پيامي كه موجب تحريك شهوت جنسي شود (مگر در چارچوب شرع) وجود ندارد. اگر ارتباط عفيفانه را در سطح ميان‌فردي درنظر بگيريم، در اين ارتباط، طرفين با درنظرگرفتن كرامت انساني يكديگر از هرگونه پيامي كه معنايي از شهوت جنسي را برانگيزاند و موجب تحريك شهوت جنسي شود مگر در چارچوب دين، پرهيز مي‌كنند و اين ارتباط مقوم شخصيت و احترا‌م طرفين خواهد بود. تعريف ارتباطي از عفاف موجب توجه به عناصر ارتباط همچون پيام، فرستنده، گيرنده، تأثير، وسيلة ارتباطي و زمينه‌هاي فرهنگي اجتماعي مي‌شود. وقتي عفاف بر رفتارها و گفتارهاي افراد حاكم باشد حريم‌هاي شخصي حفظ مي‌شوند و به امنيت رواني كسي خدشه وارد نخواهد شد. دريك نگاه نشانه شناختي، حجاب به منزلة يكي از نمادهاي عفاف ارتباطي تعريف مي‌شود؛ به اين معنا كه نوع پوشش، معنايي را در ديگران برمي‌انگيزد و پيامي به ديگران مي‌دهد.