معرفي گرانيتوئيدهاي پرآلكالن بارور از عناصر كمياب به همراه يك مثال موردي از زون سنندج-سيرجان

سيستم گرانيت-پگماتيت پرآلكالن مستعد ميزباني كاني سازي عناصر كمياب شامل نيوبيم، ايتريم، فلوئورين، اورانيوم، توريم، زيركونيم و عناصر نادر خاكي است. انواع بارور، غني از تانتاليم، تيتانيم، استرانسيم و باريم هستند و در واحدهاي تفريق يافته اسكانديم و بريليم نيز تمركز دارد. محتوي عناصريي از قبيل ليتيم، سزيم، منگنز و روبيديم در آن ها پايين است. توده هاي گرانيتي مادر با دايك هاي پگماتيتي (منابع اقتصادي عناصر كمياب) ارتباط ژنتيكي دارند. از اين رو، ابزار اكتشافي خوبي هستند. دايك هاي پگماتيتي در نزديكي توده ي گرانيتي مادر و به صورت پچ پچ رخ مي دهند. توده هاي گرانيتي پرآلكالن بارور معمولاً در ريفت هاي درون قاره اي و پس از برخورد قاره اي تشكيل مي شوند و عمدتاً در گروه گرانيت هاي نوع A و گرانيت هاي نوع I به شدّت تفريق يافته قرار مي گيرند. تركيب كاني هاي گرانيت هاي مادر شامل كوارتز، فلدسپار پتاسيم، هورنبلند، بيوتيت، آپاتيت، ايلمنيت، مونازيت، تيتانيت، زيركن و به مقدار كمتر آلانيت، كاسيتريت، فلوريت، گارنت، روتيل و اكسيدهاي Nb-Y دار مي باشد. ماهيت پرآلكالن و نوع A بودن، وقوع در محيط زمين ساختي ريفت درون قاره اي، حضور برخي كاني هاي شاخص در گزارش كاني شناسي و آنومالي هاي عنصري در محتوي عناصر كمياب، توده ي نفوذي خليفان (واقع در شمال غرب زون سنندج-سيرجان) را به گرانيت هاي مرتبط با دايك هاي پگماتيتي بارور شبيه مي كند. در اين مقاله، توده ي نفوذي خليفان به عنوان يك مطالعه موردي مورد بررسي قرار گرفته است.