ارزيابي تاب‌آوري با رويكرد بررسي خسارات وارده بر جامعه شهري

در دوراني از شهرسازي به سر مي‌بريم كه اكولوژي كره زمين به‌طور فزاينده‌اي تحت تأثير فعاليت‌هاي انساني قرارگرفته است. با توسعه شهرنشيني، شهرها به مراكز توجه تبديل‌شده‌اند و تقاضا براي منابع طبيعي و توجه به تأثيرات محيطي جهاني آن‌ها افزايش‌يافته است. فعاليت‌هاي شهرسازي و برنامه‌ريزي شهري موجب افزايش فشار بر طبيعت و تضعيف تاب‌آوري آن شده است كه اغلب پيامدهاي مخربي براي شهرها و ساكنان آن در پي داشته است. با توجه به مواردي مثل طوفان‌ها و سيل‌هاي اخير در نقاط مختلف جهان، گرم‌تر شدن، آلودگي هوا و همچنين افزايش هزينه‌هاي انرژي، كاهش ذخيره آب و مواد غذايي نياز فوري به فعاليت و اقدام تأثيرگذار ضرورت يافته است. به همين دليل،بسياري از شهرها اقداماتي درزمينه احياي طبيعت انجام داده‌اند و از فعاليت‌هاي پايدار حمايت كرده‌اند. درواقع، در دو سه دهه اخير، فرصت مناسبي براي توسعه پايدار جهاني ايجادشده است. در اين ميان، تاب‌آوري و پايداري اهداف اصلي شهرهاي آينده خواهند بود. عواقب جبران‌ناپذير حوادث طبيعي و آسيب‌هاي اجتماعي، اقتصادي و زيست‌محيطي شهرهاي معاصر موجب شده تا مفاهيم پايداري و تاب‌آوري تا حد زيادي به هم مرتبط شوند. اگر پايداري واژه دهه‌هاي پيشين باشد، تاب‌آوري واژه غالب زمان معاصر است. در اين مقاله سعي بر روشن‌سازي مفاهيم تاب‌آوري و پايداري شهري شده و براي كاربرد در مباحث توسعه شهري، سنتزي بر اساس شباهت‌هاي ميان اين دو مفهوم ارائه مي‌شود و بر ضرورت درك ارتباط بين انسان و طبيعت در شهرسازي و تصميم‌سازي شهري براي رسيدن به تاب‌آوري و پايداري شهري به‌صورت توأمان تأكيد مي‌شود. بر اساس رويكرد پيشنهادي، حوادث فاجعه‌بار و تحولات متعاقب آن، لحظه‌اي از چرخه حيات شهري است كه در بستر يك چارچوب پيچيده پايدار قرار مي‌گيرد. ازاين‌رو تاب‌آوري به‌عنوان يك الزام براي پايداري سيستم شهري است. علاوه بر اين تاب‌آوري نبايد صرفاً در بستر شهرهاي مجزا با سيستم‌هاي فيزيكي و اجتماعي مختص خود بررسي شود، بلكه بايد همچنين در مقياس جهاني و نيز با در نظر گرفتن روابط پويا و پيچيده بين شهرهاي امروز بررسي شود.