پهنه بندي شدت فرسايش و توليد رسوب براساس مدل MPSIAC با استفاده از GIS مطالعه موردي:حوضه سورگه در استان ايلام

برآورد ميزان فرسايش و رسوب در حوضه هاي آبخيز بدون آمار رسوب يكي از مسائل اساسي حوضه ها بوده واستفاده از روش هاي تجربي را لازم مي نمايد تا داده هاي حاصل بتواند مبنايي براي برنامه ريزي هاي مديريتي واقع گردد. حوضه آبخيز سورگه يكي از زير حوضه هاي حوضه مانشت و قلارنگ با مساحت 4536 هكتار در استان ايلام مي باشد كه وقوع انواع فرسايش در آن قابل ملاحظه بوده،لذا برآورد مقدار رسوب و كمي سازي آن بر اساس روابط تجربي جهت طرح هاي حفاظت آب و خاك ضروري مي نمايد. مدلMPSIAC يكي از اين روش هاي تجربي مي باشد كه در اكثر حوضه هاي آبخيز كشور كارايي دارد. هدف از تحقيق حاضر برآورد شدت فرسايش و ميزان رسوب حوضه سورگه با استفاده از مدل تجربي MPSIAC و با استفاده از GIS و كارايي اين سيستم در مطالعات فرسايش و رسوب حوضه هاي آبخيز و در نهايت كاهش حجم رسوبات در سطح حوضه و نهايتا پشت سدها مي باشد. در اين تحقيق با استفاده از نقشه پايه و ساير اطلاعات ونقشه هاي موجود و كنترل موقعيت واحدهاي كاري بوسيله دستگاه GPS در طبيعت امتياز 9 عامل موثر در مدل MPSIAC در هر واحد كاري تعيين و با جمع كردن آنها ميزان R درجه رسوبدهي در هرواحد كاري و با توجه به نسبت مساحت آنها در كل حوضه بدست آمد و در نهايت با قرار دادن ميزان R بدست آمده در رابطه مربوطه ميزان رسوب براورد گرديد نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه ضريب رسوبدهي در اين حوضه 61.679 و مقدار رسوب ويژه آن 342.030 مترمكعب دركيلومترمربع در سال و وزن مواد رسوبي 20635.622 تن در سال مي باشد. با توجه به نتا يج فرمول مورد بررسي درحوضه مورد مطالعه و مقايسه آن با اعداد جدول مربوط به مدلMPSIACمي توان اذعان نمود كه حوضه آبخيز سورگه از نظر فرسايش و توليد رسوب در وضعيت متوسط قرار داشته و شدت رسوبدهي آن بين 50-75 مي باشد همچنين مشاهده گرديد ميزان رسوب برآورد شده در اين حوضه در كلاس فرسايشي 3 و از نظر طبقه بندي كيفي فرسايش در كلاس درجه متوسط قرار داشته و طبق تعريف اين كلاس مي توان گفت كه در اين حوضه جدا شدن و جابجايي ذرات خاك به ميزاني است كه اجراي برنامه هاي حفاظت خاك و آب ضرورت و اولويت داشته و استفاده از اراضي محدويت زيادي دارد.