محاسبة حجم آبخوان هاي آبرفتي (سفره هاي آب زير زميني) در سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) مطالعة موردي : دشت كميجان اراك

در شرايط حاضر از منابع آب زير زميني كشور حداكثر استفاده بعمل مي آيد به طوري كه به سبب برداشت بي رويه از اين منابع ، در 163 دشت كشور سطح آب زير زميني دچار افت شده و مشكلاتي را براي ادامة حيات كشاورزي و توسعة اقتصادي اين نواحي فراهم آورده است. در گذشته بدليل عدم توسعة تكنولوژي ، بهره برداري از سفره هاي آب زير زميني بصورت محدودي انجام مي گرفت.در بيست سال اخير روش تخلية سفره بتدريج تغيير كرده و استفاده از سيستمهاي برداشت جديد مانند چاه هاي عميق و نيمه عميق متداول گرديده است.با استفاده از اين چاه ها ، تخلية آب زير زميني بدون توجه به ميزان تغذية آن افزايش يافته و در نتيجه سطح آب زير زميني سير نزولي داشته است. در حال حاضر سطح آبهاي زير زميني در حال افت است و قسمت عمدة آب در دشتها توسط قنوات و يا چاه ها تخليه مي شود.به منظور كنترل ميزان برداشت از آبهاي زيرزميني مي بايست بيلان آب زيرزميني در منطقه محاسبه گردد تا مقادير كسري مخازن (آبخوانها) در طي سالهاي آبي مشخص شود. در گام بعدي با اندازه گيري حجم آبخوان منطقه ، ميزان كسري سالانة آن محاسبه مي گردد.در روشهاي متداول ، ميانگين عددي بين مقادير عمق سنگ كف حاصل از برداشتهاي ژئوالكتريكي بعنوان ضخامت متوسط آبخوان در نظر گرفته مي شود ولي در روش اخير با استفاده از نتايج حاصل از بررسيهاي ژئوالكتريك در سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS) نقشة تراز سنگ كف منطقه و مدل رقومي ، (DEM) آن ترسيم مي گردد و در مرحلة بعد با تهية مدل رقومي ارتفاعي منطقه و كسرِ آن از(DEM) سنگ كف در محيط GIS با استفاده از آناليزهاي مكاني ، مقدار متوسط ضخامت رسوبات آبرفتي منطقه محاسبه مي شود.با احتساب مساحت آبخوان و ضريب ذخيرة آن ، ميزان حجم آبخوانِ دشت بدست مي آيد.روش مذكور خطاي ناشي از ميانگين گيري عددي بين مقادير حاصل از برداشت هاي ژئوالكتريكي را در روش متداولِ قبلي را از بين مي برد و فواصل و تغييرات افقي بين نقاط را نيز محاسبه نموده و متوسط همة آنها را لحاظ مي كند.