نقش خاندان بنوشاكر در پيشرفت فرهنگ و تمدن اسلامي

اين پژوهش درصدد بررسي خدمات شايان يكي از خاندان مشهوري است كه در تمدن اسلامي تاثيرات قابل ملاحظه اي داشته اند. خاندان بنوشاكر يكي از اين خاندان هاي معروف در تمدن اسلامي مي باشند كه با حمايت مالي دستگاه خلافت و نيز وقف برخي از اموال خويش در راه علم و دانش و پرورش در بيت الحكمه بغداد و همچنين ايجاد بيت الحمكه در خانه خويش، تلاش هاي فراواني در جمع آوري، تاليف و ترجمه كتب در قرن سوم و چهارم هجري انجام دادند. سه نفر از اين خاندان به نامه هاي احمد، حسن و محمد در موضوعات مختلف رياضي، نجوم، هندسه، مكانيك و ساير علوم ديگر كارهاي ارزشمندي انجام دادند. آنان كتب قديمي و نسخه هاي خطي را از سرزمين هاي ايران، روم، يونان، مصر، سيسيل و. . . جمع آوري كرده و در بغداد با همكاري ديگرمترجمان نسبت به ترجمه آنان اقدام مي كردند. پژوهش حاضر با تكيه بر منابع و مآخذ ضمن بررسي سرگذشت اين خاندان و نيز بيان وضعيت علمي و تمدني دوران آنان، مهمترين اقدامات، تاليفات، ترجمه ها، اختراعات و نوآوري هاي آنان را در زمينه هاي گوناگون در كانون توجه خود قرار داده است. هر چند همكاري گسترده آنان با همديگر تشخيص برخي از آثارشان از يكديگر را دشوار نموده است، اما هر كدام از اين سه برادر در رشته خاصي تبحر داشتند. حسن در علم هندسه، احمد در صنعت مكانيك و علم حيل و محمد در علم رياضي و نجوم شهرت بيشتري داشتند. صرف نظر از تاليف و ترجمه كتب متعددي در علوم مختلف، تعيين اندازه محيط زمين و رصدهاي ستاره شناسي در علم نجوم، طراحي مهندسي دستگاهها و دهها اشياء ديگر در علم مكانيك و حيل، اندازه گيري حجم و مساحت اشكال و تثليث زاويه و ... را پيدا كرده وارايه راه حل آن در علم رياضي، برخي از مهمترين نوآوري ها و اكتشافات علمي اين خاندان بوده است. نقش گسترده و تاثيرگذار اين خاندان درفرهنگ و تمدن اسلامي، نوآوري هاي علمي و تمدني، تاليفات، ترجمه ها، اختراعات آنان در زمينه هاي مختلف علمي مسايلي است كه در اين پژوهش مورد توجه قرار گرفته است.

This study tries to consider, the remarkable works of one of the Famous families that had some outstanding impacts on the Islamic civilization. BanūShakir family is one of this famous families in Islamic Civilization, that with the financial support of the Caliphate and also with endowing some of their own properties, their to establish Bayt al- Hikmaand training in Baghdad's Bayt al- Hikmathen they did the remarkable efforts on gathering, compilation and translation in the third and fourth centuries. Three of this family, by the names of Ahmad, Hassan and Mohammad did the brilliant works in the fields of mathematics, astrology, geometry, mechanic and etc. They gathered the old books and handwritten prescriptions from Iran, Rome, Greece, Egypt, Sicily and etc, then in Baghdad they cooperated with the other translators to translate them. In this study, the above mentioned family's life will be considered by relying on the sources. Then with stating on their period's scientific and cultural Situation, the most important tasks of them, such as compilations, translations, discoveries and inventions will be considered in different fields in three chapters. Althaugh their broading cooperation with each other cause some difficult in recognizing their works, but each of these three brothers were skilled in a special field. Hassan was more skilful in geometry, Ahmad in mechanics and al- Hiyal science, and Mohammad as more famous in mathematics and astrology. In addition to the compilation and translation of the different book in Various fields, determining the earth's environment, observatories in astrology, mechanical engineering designing, and some others in mechanics and al – Hiyal, measuring of the valume and area of the shapes and findring the angle trinity and using its solution in mathematics, area some of the most important inventions and scientific discoveries of this family. The widespread and effective role of this family in Islamic culture and civilization, scientific inventions, complitations, translations and their discoveries in various scientific fields, are some of the problems which are being considered in this research.