زراعت سيلابي در دشت ايزدخواست استان فارس

سالانه افزون بر 50 ميليارد متر مكعب سيلاب رودخانه هاي سرزمين ما به هدر مي رود و زيان مالي و تلفات ناشي از آن به ميلياردها و ده ها نفر بالغ مي گردد. اين در حالي است كه نزديك به 90 درصد پهنه سرزمين ما با كمبود آب روبرو است. مردمان مناطق خشك و نيمه خشك به منظور تامين آب مورد نياز خود براي مصارف كشاورزي، شرب و خانگي مجبور هستند از آب حاصل از بارش ها استفاده كنن د. مردمان هوشمند مناطق خشك و نيمه خشك از ساليان دراز خود را با محيط سخت و خشن سازگار كرده اند. تنها منبع آب قابل دسترس براي آبياري، سيلاب ها و جريان هاي موقتي مي باشد. اين مردمان پخش سيلاب و آبياري سيلابي را به عنوان اساس زندگي شان انتخاب كرده اند. پيشينه آبياري سيلابي كه پيامد آن در بسياري از مناطق، علاوه بر آبياري مزارع، تغذيه مصنوعي آبخوان ها مي باشد، به زمان ورود آريايي ها و پيش از اختراع كاريز بر مي گردد (كوثر، 1374 ). زراعت سيلابي در استان هاي سيستان و بلوچستان، بوشهر ، فارس و خراسان نمودي از كاربري به جا و به هنگام سيل است. يك نمونه مهم از زراعت سيلابي در دشت ايزدخواست زرين دشت در جنوب ايران يافت مي شود. اين دشت 70 هزار هكتار وسعت داشته و شامل 9 روستاست كه داراي 40 هزار هكتار زراعت سيلابي مي باشد. بافت خاك Clay loam تا Sandy clay loam مي باشد. شيب عمومي منطقه 3-4 در ده هزار مي باشد. برزگران هوشمند اين منطقه طي ساليان دراز از سيلاب به نحو مطلوب براي آبياري گندم و جو و باغ هاي نخل خود سود جسته اند. آنها به شيوه هاي سنتي و تاء بستن (روبن) اقدام به انحراف سيلاب از رودخانه ها و مسيل هاي فصلي كرده اند و مزارع گندم و جو و باغ هاي نخل خود را به صورت حوضچه هاي بسيار پهناور در مي آورند و با استفاده از سيلاب خاك حوضچه ها را سيراب مي كنند. در پاييز بعد از پاشيدن بذر روي زمين تنها با يك بار ديسك زدن بستر بذر و گياه را ايجاد كرده و اقدام به كاشت جو و گندم مي كنند. ميا نگين برداشت جو و گندم در هكتار 2/5 تن مي باشد. در دشت مذكور سيلاب به صورت دشت مال منطقه را سيراب و آب اضافي در پايين دست با صورت درياچه اي عظيم انباشته مي گردد. قرار دادن مرز پاييني حوضچه ها روي خطوط تراز، شخم عميق، برافراشتن بادشكن ها با گونه هاي مناسب و سازگار، تغذيه مصنوعي آبخوان ها، ساختن آب انبار و آبشخور در مزارع، شرايط زندگي اين كشاورزان سخت كوش را بهبود مي بخشد.