مكان يابي سدهاي زير زميني با استفاده از GIS مطالعه موردي منطقه زير كوه استان خراسان جنوبي

Locating the Underground Dams Using GIS (A Case Study of South Khorasan Zerkoh)

در دهه هاياخير حفر چاه هاي ژرف و نيمه ژرف به تدريج جايگزين قنات ها شد كه در كنار مزيت هاي نسبي، با آثار زيست محيطي فراواني مانند افت سطح آب زيرزميني و ايجاد فرونشست براي بيشتر مناطق بهره برداري همراه است. در حال حاضر استفاده از سنجش از دور و Gis به عنوان روش نوين مطالعات مكاني به صورت بخش مهمي از كارهاي علمي و عملي در علوم آب در آمده است كه اهميت و دقت اين روش را نشان مي دهد. يكي از روش هاي نوين براي رويارويي با مشكل كم آبي و افت سطح آبهاي زير زميني در مناطق خشك در سال هاي اخير احداث سدهاي زيرزميني مي باشد. سدهاي زيرزميني سازه هايي هستند كهدر مسير جريان اب زيرزميني ساخته شده و باعث بالاآمدن آب و ذخيره آب در مخزن خود مي شوند. مهم ترين و اولين مشكل در احداث اين سدها يافتن مكان مناسب براي احداث آنهاست. در اين پژوهش سعي شده است تا با استفاده از قابليت هاي سيستم اطلاعات جغرافيايي و سنجش از دور نقاط مناسب جهت احداث سدهاي زيرزميني در منطقه زيركوه استان خراسان جنوبي معرفي گردند. به منظور مكان يابي مناطق مناسب جهت احداث سدهاي زيرزميني در اين منطقه از فاكتورهاي شيب زمين شناسي گسل كاربربي اراضي و تراكم آبراهه ها استفاده شده است. لايه شيب و رده آبراهه ها با استفاده از آناليز مدل رقومي ارتفاعي پس از انجام تصحيحات لازم در محيط GIS تهيه گرديد. لايه زمين شناسي و كاربري اراضي با استفاده از نقشه هاي موجود و تصوير ماهواره اي ETM در محيط GIS تهيه شد. پس از تحليل لايه هاي نرم افزار وزن لازم بر اساس ميزان تاثير هر لايه در مكان يابي سدهاي زيرزميني تعيين و با استفاده از فرآيند هم پوشاني در نرم افزار Arc GIS نقشه مناطق مناسب براي احداث سد زيرزميني تهيه گرديد. بر اساس نتايج حاصله مخروط افكنه هاي منطقه داراي بيشترين استعداد جهت احداث سد زيرزميني مي باشند.

In the last decades, drilling deep and semi- deep wells has replaced gradually aqueducts which is accompanied with abundant environmental effects such as the decline in groundwater levels and creating subsidence for most exploited beside relative advantages. Currently, using sense remote and GIS as new methods spatial studies are important parts of the scientific and practical actions in water science which show the importance and accuracy of this method. One of the modern methods for dealing the water shortage and declining groundwater levels in dry areas in recent years is constructing underground dams. Underground dams are structures that are made in the direction of groundwater flow and cause rising and storing water in the tank. The first and the most important problem about buildings such dams is finding the right place for their construction. In this study, we tried to use the capabilities of GIS and remote sensing for identifying the right places for constructing underground dams in Zerkoh, South Khorasan. To locate the right areas for constructing underground dams in this area, slope factors, geology, faults, land use and stream compression are used. Slope layer and drainage level were prepared using a digital elevation model analysis after the necessary corrections in GIS environment. The geological layer and land use were provided by the available maps and satellite images ETM in the GIS environment After analyzing the layers in the software, the required weight was determined according to the effect of each layer in locating underground dams and the map of right areas for constructing underground dam was prepared by using overlapping process in Arc GIS. According to the results, the alluvial fans have the highest potential for constructing underground dam.