ارزيابي پوشش گياهي خاكريزهاي سيلابگير و غير سيلابگير آبخوان بيرجند

Evaluation of Vegetation of Flood Retention Eembankment and Groundwater Flood Retention of Birjand

خاكريزها جزء لاينفك غالب سيستم هاي پخش سيلاب مي باشند و به دليل مجاورت با كانال هاي پخش كه وظيفه انتقال سيلاب به عرصه پخش را بر عهده دارند حجمي از سيلاب را براي مدت طولاني در پيكره خود حفظ مي كنند. بدون شك مدتي پس از احداث سازه هاي مكانيكي پخش سيلاب گياهان مرتعي استقرار خود را بر خاكريز آغاز مي نمايند. مقايسه پوشش گياهي در خاكريز هاي سيلابگير و غير سيلاب گير مي تواند براي بررسي تاثير سيلاب در آبخوان هايي كه به دلايل مختلف مانند خشكسالي حجم سيلاب وروديشان اندك است روش قابل استنادي باشد چرا كه فقط بخشي از اين سيستم هاي پخش سيلاب كه در مجاورت كانال هاي پخش هستند تحت تاثير مستقيم سيلاب قرار مي گيرند. اين مطالعه با همين هدف در واحد پخش سيلاب بهدان واقع در عرصه آبخوان بيرجند استان خراسان جنوبي كه در سال 1375 تاسيس شده و تاكنون به دليل خشكسالي و احداث سازه هاي آبخيزداري در بالا دست حوضه سيلاب هاي معدود ( به طور متوسط هر سه سال يك بار) و كم حجمي داشته است در سال آبي 90-1389 انجام گرفت. پارامترهاي درصد پوشش و توليد گونه هاي مرتعي و تراكم با استقرار ترانسكت هاي تصادفي 100 متري ( 2 ترانسكت براي هر موقعيت ) در طول خاكريز و پلات هاي 2*2 متر مربعي با توجه به پوشش بوته اي پراكنده به فاصله 10 متر از يكديگر در هريك از موقعيت هاي بررسي گرديد. نتايج نشان داد با وجود اينكه دامنه خاكريز سيلابگير نسبت به خاكريز غير سيلاب گير تحت بوته كني شديد و مكرر بوده است توانسته است با درصد پوشش و توليد گياهي خاكريز غير سيلاب گير كه بوته كني نشده است رقابت كرده و با اختلاف كمي خود را به حد آن برساند.اين اختلاف در پارامتر توليد حدود 3 كيلوگرم در هكتار و در پارامتر درصد تاج پوشش حدود ½ درصد مي باشد كه تاثير مثبت سيلاب بر پارامترهاي رشد و توليد پوشش گياهي مناطق تحت تاثير سيلاب را نشان مي دهد.

Embankments are the integral part of the most floodwater spreading systems which maintain some floods in their bodies for a long time due to their proximity to the spreading channels which are responsible for transferring flood to the spreading channels. There is no doubt that pastures will start their establishment on the embankments a while after constructing mechanical structures of flood spreading. Comparing the vegetation in flood retention and non-flood retention embankments can be a reliable method for studying the effect of flood in those ground waters which have low incoming flood, because only this part of flood spreading systems which are near to the spreading channels are affected directly by flood. Regarding this aim, this study was conducted in Behdan flood spreading unit locating in Birjand (South Khorasan) which is established in 1996 and have had few floods until now because of drought and constructing watershed structures in the upstream in the water years during 2010-2011. Parameters like the vegetation percent, production of pastures, density of 100m random transects ( 2 transects for each location)along the embankment, 2.2 plots according to the scattered bush vegetation in 10m distance from each other were studied in each location. Results showed that although the scope of flood retention embankment to non-flood retention embankment was effected by severe and frequent bush removal, it could compete with the vegetation percent and plant production of non-flood retention embankment which was not bush removed and reached to it with a slight difference. This difference in the production parameter was about 3kg /ha and was about 1/2% for canopy which shows the positive effect of flood on growth and vegetation production parameters in the affected areas by flood.