ارزيابي عملكرد كانال هاي جمع آوري آبهاي سطحي در بحران سيل (مطالعه موردي: شهر بيرجند)

Assessing the Performance of Surface Water Collection Channels in Flood Crisis (Case Study: Birjand)

با توجه به شكل گيري هسته اغلب شهرهاي بزرگ ايران در كنار رودها و همچنين گسترش روزافزون شهرها و تغيير كاربري اراضي زراعي، مرتعي و جنگلي به اراضي مسكوني و صنعتي و به موازات آن تغييرات ايجاد شده در نفوذپذيري، رواناب و تبخير و تعرق باعث مي گردد كه رفتار هيدرولوژيكي حوزه هاي آبخيز شهري نسبت به حوزه هاي طبيعي غير عادي و نامنظم گردد، بنابراين آگاهي از ميزان پتانسيل سيل حوضه هاي آبخيز مي تواند در تدوين برنامه هاي مختلف براي مديريت بحران، اختصاص بودجه لازم، مديريت منابع آب، آبخيزداري و برنامه هاي مقابله با فرسايش بسيار مفيد باشد. توسعه شهر بيرجند نيز منجر به قرار گرفتن مسيل هاي متعددي در داخل محدوده قانوني شهر شده كه در اغلب موارد بسترها تبديل به كانال هاي زيرزميني يا روباز شده است و در بسياري از موارد تغيير مسير و تلفيق كانال هاي طبيعي صورت گرفته است. با توجه به اينكه با توسعه شهر، زمين هاي شهري اغلب به سطوح غيرقابل نفوذ تبديل و ميزان رواناب افزايش پيدا مي كند، در مواقع باران هاي شديد در بسياري از مناطق شهر بيرجند با بحران آب گرفتگي معابر و سيل شهري روبرو خواهيم بود كه خسارات شديدي ايجاد خواهد كرد. در اين تحقيق به بررسي كانال هاي دفع آب سطحي شهر بيرجند كه بر روي مسيل شاهرود و پل باغ ايجاد گرديده، پرداخته شده است. براي اين منظور پس از تهيه داده هاي هواشناسي و محاسبه پارامترهاي فيزيوگرافي، نقشه هاي كاربري، گروه هيدرولوژيك خاك، نقشه شماره منحني رواناب تهيه و در نهايت دبي سيلاب محاسبه گرديد. نتايج اين تحقيق نشان ميدهد كه در مناطقي كه به حريم رودخانه تجاوز شده، جريان توانايي عبور را نداشته و دبي اضافي كانال هاي ايجاد شده تبديل به بحران گشته و خسارات زيادي ايجاد خواهد كرد.

Due to the formation of the core of most major towns and cities along the rivers as well as the increasing development of cities and changing the agricultural, pasture and forest land uses into the residential and industrial as well as changes in infiltration, runoff and evapotranspiration makes the hydrological behavior of municipal watersheds abnormal and irregular than natural basins. Thus, the awareness of the potential amount of flood catchment basins can be helpful in developing different plans for crisis management, budget allocation, water resources management, watershed and coping plans with great erosion. Development of Birjand also led to locate many rivers within the limits of the city that the beds often are converted into the underground and open surface channels and in many cases, there is a change in path and integration of the natural channels. Given that by developing cities, the urban lands often are converted into the impervious surfaces and the runoff would increase, in the event of heavy rains in many areas of Birjand, there will be a crisis of inundation of roads and urban flood which produce severe damages. This study deals with the water disposal channels in Birjand which are constructed on Shahrood and Pole bagh river. For this purpose, after providing the meteorological data and calculating the physiographic parameters, user maps, soil hydrologic group, the map of runoff curve number was prepared and finally the flood discharge was calculated.